PROXECTO EPÍSTOLA

----

TEMÁTICA: Exposición de Luis Seoane. Bos Aires. 1978. Galería Bonino

[evento cultural] Seoane, óleos. Exposición de pintura na galería bonaerense Bonino. 1978.
Epístolas
8
Data Relación Remitente - Destinatario Orixe Destino [ O. ] [ T. ]
Data Relación Remitente - Destinatario Orixe Destino [ O. ] [ T. ]
1978-07-04
Carta de Seoane a Palmás. 1978
Bos Aires
Londres
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Seoane a Palmás. 1978 en 04/07/1978


Buenos Aires, 4 de Xulio de 1978

Sr. Ricardo Palmás
Londres

Querido Palmás:

Recibín o artigo de Manuel Maria encol do meu libro de poemas. Non o coñecía e agradecino moito. Ediciós do Castro, que eu axudéi a fundar, e, cuias primeiras edicións foron El Toro Júbilo e O Meco, é hoxe algo privado de Isaac Díaz Pardo e Xosé Díaz Arias, e, non somente non envían os libros, ou parece non enviar, aos críticos literarios nin á prensa de fora de Galicia. De xeito que un non chega a saber que pasa co seu libro. O que pasa en xeral é, que calquer tídoo en Ed. do Castro agarda o esquecemento total, ou semella agardalo. Políticamente estou tan desconcertado como a maioría da xente que mantivo fidelmente unha liña de conducta, e como vostede, perplexo pola presidencia de Rosón, e tamén das ideas políticas de Piñeiro, a sua actitude de mediador en moitas cuestións que interesan a unha limpeza da vida política galega, a unha actitude verdadeiramente galeguista. Eu non sei que decir. Voltando a Galicia illareime de todo e adicareime soio a traballar nas miñas cousas. Hoxe debe haber xa uns quince tapices, feitos por Maria Elena, a muller de Xosé Luis, con dibuxos meus. Tres ou catro de algo mais de dous metros por un metro vinte. En xeral de gran formato. Creo que me adicarei soio a esto, a traballar. En Buenos Aires espoño en Setembro, na Galería Bonino, e fixen unha pequena mostra en Rosario a fins de maio. Non teño propósito algún de facer moito mais. Pra unha publicación de Santiago que ahora resulta sairá a fins de ano, fixen, a pedido urxente de Xulio Maside, un pequeno ensaio sobre o pintor. Non me acusou recibo, de xeito que lle pedín por favor a Piñeiro que lle preguntase si o tiña recibido, contestándome éste que sí. O meu traballo está adicado a establecer as xentes do arte contemporáneo que verdadeiramente o influenciaron, pois en Galicia os familiares, Xulio e a sua dona, e outros semiinventaron un Maside provincián que nada ten que ver coa súa verdadeira persoalidade, e co que deixou en pintura. Para fin de ano espero ter unha monografía mais estensa, onde publicarei as cartas que conservo suas. E teño o propósito de publicar, correxidos e ampliados, algúns traballos feitos fai moitos anos en Buenos Aires, por exemplo, encol da escultura galega e o periodismo e, entre outros, un que matino interesante, sobre a simboloxía dos animaes no románico, no arte, e popularmente. Sería moi interesante saber si o donante con apelido galego, do Goya do Ashmolean Museum de Oxford, non foi algún dos galegos liberales que fuxiron de Galicia, e algús dos cales non voltaron endexamais, participando na redacción das Cartillas adicadas á enseñanza que eloxióu Domingo F. Sarmiento.

Moitos saúdos de Maruja e unha forte aperta de:

[Seoane]

1978-07-31
Carta de Seoane a Díaz Pardo. 1978
Bos Aires
O Castro [parr. Osedo, conc. Sada]
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Seoane a Díaz Pardo. 1978 en 31/07/1978

Buenos Aires, 31 de Julio de 1978

Sr. D. Isaac Díaz Pardo
Sargadelos

Querido Isaac:

Recibí la tuya del 3/VII, al cable que me enviaste con la fecha de llegada de Domingo y la crítica de La Calle a la antología de poesía de Tomás Barros, y tu respuesta, que agradezco en lo que se refiere a mí. ¿Qué diario es La Calle y quién es Cesar Antonio Molina? A Fernández del Riego le envié mi respuesta a este Molina para publicar en el Faro de Vigo, diciéndole cuál es mi posición en poesía, creo que debería escribirme cuál fue, pues, de momento, no tengo intención de escribir nada más, y refiriéndome concretamente y muy brevemente a Lorenzo Varela y a Carballo Calero. Ya la leerás, si se publica.
Estuve con Domingo en casi todos los instantes en que estuvo libre de sus conferencias y compromisos con el C[entro] Gallego, ayer se fue a Montevideo en donde estará hasta el miércoles, luego, creo, quedará una semana más en Buenos Aires. Sus conferencias fueron, en su totalidad, un gran éxito. También me trajo una carta tuya que no pude contestar inmediatamente, teniendo que cubrir una autorización para que actuaras en mi nombre, creo que respecto al diario, y dos días después cuando me propuse hacerlo comprendí que era inútil, pues llegaba tarde. Hice una nueva exposición en La Plata, ahora, en agosto, inauguro una en el Centro de Estudios Brasileiros dependiente de la Embajada de ese país, y, en septiembre, como cada dos años, en Bonino. Estoy también con el libro de grabados dedicado a Galicia, que se editará aquí, tendrá unas cien páginas, no sé como titularlo, y serán grabados referidos a hechos históricos, leyendas, costumbres, etc. Será un libro más que se guardará en unas pocas bibliotecas, muy pocas y que me llevará, al hacerlo, otro pedazo de mi vida sin destino concreto.
Por aquí tenemos el clima cambiado. Algunos días de este invierno parecen primaverales y en el otoño hizo, en cambio, un frío inusitado. La provincia de Buenos Aires se inundó por la zona de Dolores en no sé cuantos miles de hectáreas, casi tanto como el territorio de Galicia, perdiéndose cosechas, varias decenas de miles de cabezas de ganado, viviendas.
Estos días, en el Delta, se inaugura una gran fábrica de papel diario, que abastecerá a partir de septiembre el mercado nacional. La Razón se imprime ya, en su mayor parte, con terminales, “Video Display Terminal”, V.D.T., conectada con computadoras donde se archivan datos, mensajes, códigos, notas, etc., eliminando el plomo, los linotipistas y muchas horas de tiempo, ciento veinte mil ejemplares por hora. También La Nación acaba de poner en uso varias de esas V.D.T. A mí me gustaría volver a la imprenta de Gutemberg, jamás se hicieron libros tan bellos.
Esto es todo por hoy. Un gran abrazo para todos vosotros y para ti y Mimina de Maruja y mío.

Seoane


Nota: Acaba de llegar Mon y su mujer Carmen. Ayer me habló por teléfono.

1978-09-12
Carta de Seoane a Vázquez Freire. 1978
Bos Aires
Sada
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Seoane a Vázquez Freire. 1978 en 12/09/1978


Buenos Aires, 12 de septiembre de 1978

Sr. D. José Luis Vázquez Freire
Sada

Queridos José Luis y Mª Elena:

Estoy en deuda con vosotros. Fueron pasando los días y no solo no envié el dibujo, sino que tampoco he contestado vuestra carta. Confié también en que Julio y Agosto son meses en que apenas se trabaja en ese hemisferio por el verano, en cambio todo el tiempo es poco en Buenos Aires donde es invierno. Entre Junio y Agosto hice tres exposiciones, en Rosario, en La Plata y en Buenos Aires. El día 5 de este mes inauguré en Bonino que estará abierta todo el mes y en octubre y diciembre tengo otras dos en otras dos galerías, una de grabados y la otra de pasteles. Ahora debo empezar a fichar mi biblioteca de arte que comprende más de mil volúmenes y varias colecciones de revistas y que pienso donar, más adelante, a alguna institución. Es muy valiosa y con numerosos libros agotados hace años. Desde luego las revistas, que encierran todo lo ocurrido en lo que va de siglo en arte, casi todas francesas y son incontrables. Continúo pensando en las posibilidades del tapiz, pero a esto quisiera añadir el estampado en telas. Ya hablaremos de todo esto quizás próximamente. Todo depende de que vosotros vengáis a dar una vuelta a Buenos Aires como anunciasteis en vísperas del mundial de fútbol. La primavera de aquí suele ser una buena época.
Pasamos horas extraordinarias con Elena y Domingo García Sabell. Las conferencias fueron un éxito y esperamos que vuelvan en cualquier momento, invitados esta vez por instituciones médicas para pronunciar algunas conferencias más referidas a medicina. Para entonces espero pronuncie alguna sobre arte, fuera de la colectividad, como una inolvidable que en su viaje de hace veinticinco años pronunció en una galería de aquí. Mucha gente recuerda aquella conferencia y el público de aquí no es fácil de contentar, pues diariamente se pronuncian entre treinta y cincuenta conferencias, unas con entrada pública y otras, las menos, pagando. Pero no voy a describiros Buenos Aires ni su vida cultural. Lo veréis y la experiencia será de vosotros. Entre la próxima semana y la que sigue os enviaré un nuevo dibujo y a partir de entonces lo haré mensualmente.

Un gran abrazo de Maruja y mío para vosotros dos y para José Luis hijo y Victoria. Saludos a Ángel y familia.

[Seoane]

1978-09-12
Carta de Seoane a Palmás. 1978
Bos Aires
Londres
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Seoane a Palmás. 1978 en 12/09/1978

[Carta mecanografada]

Buenos Aires, 12 de setembro de 1978

Sr. Ricardo Palmás
Londres

Benquerido Palmás:

Contesto uns vinte dias despois á carta urxente que me remitíu pedíndome algunha bibliografía en castelán sobre a miña obra, para John Purkis. Vivín en Richmond no 49, e fixen unha mostra na Galería Twenty Brook Street, que creo desaparecéu e tiña un salón adicado a figuríns e bocetos de decoracións de ballet, dibuxos e acuarelas de Larionov, a Gontcharova, Picasso, Bracque, etc., e un subsuelo onde se facían mostras de arte contemporáneo. Estaba dirixida por un ex Maior do exército británico. Mister Rubín, non me lembro o nome. Unha boa persoa por quén coñecín algunha xente, e que sorprendeuse moito cando rechacéi que viñese un guitarrista e unha actriz pra inauguración, pedíndolle un gaiteiro, pois supoñía ás gaitas como do esclusivo uso dos escoceses. Entón coñecín, de paso, moita xente inglesa, Herbert Read, Moore, Topolski, etc. A miña mostra tuvo o éxito que pode ter un pintor descoñecido, unhas poucas eloxiosas notas, unha de elas moi boa, de Dieste que vivía entón en Londres, e vendín algunhas obras. Tería moito que falar desa cidade e do movimento pictórico que sucedeu á guerra.
Eu matino que D. Ramón e Virxinia Wo[o]lf atopáronse en Galicia. Non sei ben por qué. Coñezo, dende logo, o traballo de Otero Pedrayo. En canto ós liberales houbo moitos galegos desterrados en Londres, e sei que algúns deles exerceron a enseñanza, seguramente de español e interviron na redacción das “cartillas” pra escolas que eloxiou Sarmiento no Senado. Aparte do músico Marcial del Adalid, como os outros desterrado por masón e liberal en Londres.
Este ano fixen exposicións en Rosario, na Plata, unha de grabados no Centro de Estudios Brasileños, outra agora en Bonino, e, o 2 de Outubro farei unha de grabados na Galería Imágen. Probablemente sean as derradeiras que farei por unha longa tempada en Buenos Aires. Tamén publico un libro con 72 grabados con temas galegos nesta cidade. Saldrá en Novembro.
Esto é todo. Contésteme si recibíu os libros. Con este remito tres diapositivas. Unha aperta con saúdos de Maruxa, de:

[Seoane]

1978-09-12
Carta de Seoane a García Sabell. 1978
Bos Aires
Santiago de Compostela
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Seoane a García Sabell. 1978 en 12/09/1978




Buenos Aires, 12 de setembro de 1978

Sr. D. Domingo García Sabell
Santiago

Querido Domingo:

Recibín a tua carta do mes pasado. Escribo a moitos dias de recibila, pois foron moi atarefados, desbotados. Fixen unha mostra de grabados na Plata, outra no centro de Estudos Brasileiros désta e inaugurei o dia 5 unha de 35 oleos escolleitos, gardados no meu obradoiro, na Galería Bonino, onde expoño dende fai moitos anos, dura todo o mes. Ten moito éisito. Remítoche, como curiosidade, a primeira nota saída de La Nación. O dia 2 do mes que ben fago outra, duns sesenta grabados, en outra galería, Imágen. Por outra parte, rematei de facer o tomo de grabados, setenta e dous, que se chamará Temas Gallegos. Grabados en Madera. Sairá a fins de novembro. Recollo moitos temas históricos de leendas e costumes que nunca foron tratados plásticamente, moitas nin siquera literariamente. Traballei algún dia mais das oito horas prescriptas como xornada de traballo e quedei canso. O grabado en madeira require moita atención, por temor dos erros irremediables coas goibas ou buriles, e moita seguridade na man. Tamén require un esforzo físico, aínda que pequeno, moito maior que no dibuxo ou a pintura.
Agradecemos moito as liñas que nos adicas na tua carta. Non podo descrebirche a ledicia que a Maruxa e a min prodúxonos a vosa presencia e o ánimo que esta e as conversas nos infundiron. Facíanos falta, ou parecíame. Pola miña parte déboche moito. Na Coruña espérame a edición do teu traballo encol de min que quero sexa unha das mais fermosas edicións galegas. Déboche tamén esa monografía aínda inédita; como as anteriores publicadas tan xustas, ó meu ver, e tan belidas. Mais déboche ser un dos poucos compañeiros da miña xeneración que soupo ser fidel de adulto á nosa mocedade turbulenta como tiña de sere por desexos de xusticia, que fixeches unha das obras escritas mais lúcidas de cantas se publicaron en galego no que vai de século e que toda Galicia, como cada un de nos, débeche. Escrita, esto debémoste tamén, nun idioma que non esquence as verbas cultas e arcaicas cando sustituien os castelanismos e portuguesismos tan dos nosos dias. Escrita, sabendo que o idioma faino o pobo, a sensibilidade do ouvido e, non en pequena medida, os escritores. Estivemos gozosos da vosa estancia en Buenos Aires e orgullosos do éxito humán e intelectual que tivéchedes. Algún dia próximo lembraremos xuntos Buenos Aires. Do paseo ao Tigre, da pequena xuntanza céltica, coa asistencia de xudeos e italiáns, ou desta procedencia, na nosa casa e coa simpatía que despertáchedes nos asistentes. Todo, aparte das nosas conversas.
Agradecémosvos a estancia nesta cidade e a vosa amistade. Recibide Elena e ti unha fonda aperta de Maruxa e miña.

1978-09-21
Carta de Palmás a Seoane. 1978
Londres
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Palmás a Seoane. 1978 en 21/09/1978

Londres, 21.9.78

Benquerido Seoane:

Hoxe chegaron os livros, a carta e tres diapositivas. Gracias, pasareille todo ao John Purkis. Posíbelmente vaia eu a Cambridge neste sabado. Hai uns días envieille a el un artigo que sobre vostede saíu na Opinión. Xa sei da exposición en Bonino, pois pasou por alí un amigo, quen ouvíuno falar sobre os celtas. Foi un día que vostede estaba con Rafael Forner.
Acabo de rematar para a BBC un artigo sobre a emigración. Custoume ben artellalo pois tiven que comprimir toda a historia dela en 4 folios. Usei testemuños de viaxeiros ingleses en Galicia, textos dos cancioneiros populares e de Rosalía e Vd. Levará ilustracións –teño que suxerilas eu– e pensei en tres, como representativas de distintas visións do feito. Unha de Castelao, unha súa –o debuxo da candidatura democrática– e un curioso grabado do Illustrated London News do século pasado. Este último totalmente descoñecido en Galicia e que atopou o Pérez Barreiro remexendo nunha librería de vello londinense.
Supoño que nestes días recibirá Vd. carta da BBC pedíndolle os correspondentes direitos.
O artigo publicarase como complemento do noso curso de castelán que fixo a BBC, que remata cunha serie de 5 programas –chamados: realidades españolas– un dos cales está adicado a Galicia. Nestes momentos o equipo está filmando no país. O realizador da serie ficóu abraiado cando foi a Galicia –hai uns meses– e soupo do volume de xente que marcha para fora. Os nativos ben gracias, baixo a presidencia do CE Ferreiro.
Cando teña exemplares do livriño, mandareille ún.
Alégrome do seu novo livro de grabados. Imaxino que quedaran moi ben.
Nestes días mandareille o catálogo da exposición de pintura portuguesa contemporánea que hai na “Royal Gallery”. É unha maravilla.

Apertas e lembranzas para Vd. e Maruxa.

Ricardo Palmás

PS: Aproximadamente cándo foi a sua exposición en Londres? Refírome ao mes, para atopar no British os comentarios.

1978-09-25
Carta de Seoane a Vázquez Freire. 1978
Bos Aires
Sada
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Seoane a Vázquez Freire. 1978 en 25/09/1978


Buenos Aires, 25 de septiembre de 1978

Sr. D. José Luis Vázquez Freire
Sada

Queridos Mª Elena y José Luis:
Debo carta y debo dibujo para tapiz, pero estes últimos meses fueron de idas y venidas y de trabajos a fecha fija que debí realizar. Hice tres exposiciones desde mi llegada. Una en el Museo de Arte Moderno de aquí, otra en Rosario y otra en La Plata y estos días se está celebrando una en la Galería Bonino inaugurada en día 1 y que se cierra el 30, para inaugurar otra el día 2 de octubre. Luego de ésta me queda otra en los primeros días de diciembre. Aparte de todo esto, que supone en cierto aspecto una gran pérdida de tiempo, realicé 72 grabados para un libro que se denominará Estampas Gallegas y que saldrá con seguridad en el mes de noviembre. También estuvimos unos días en Tucumán, con otros miembros de la Academia Nacional de Bellas Artes invitados especialmente por la Universidad.
Una ciudad muy bella en la primavera, que huele a azahares y cuyas calles están llenas de lapachos, un árbol argentino con flores de color rosa fuerte, asalmonada. Esto es un resumen muy escueto de nuestra vida en estos meses.
Estamos esperando vuestra llegada del 20 de octubre para abrazaros. Buenos Aires continúa creciendo, derrumbando barrios y levantando otros y la temporada artística ha sido muy movida en todos los aspectos. Esperemos que lo sea, que sí lo será, el tiempo que estéis aquí. De la reunión que me hablas no recibí noticia alguna. No me escribió sobre ella ni Isaac ni Dónega. Solo recibí una invitación para una comida del Patronato del Museo. Esto es todo. En este mes próximo quizás empezaremos a hacer gestiones para nuestro traslado definitivo a La Coruña. Tengo un cargamento de libros, cuadros, objetos, que no sé cómo podré trasladar. Veremos. Hoy o mañana hablaré con el Cónsul de España.
Acabo de interrumpir esta carta porque llamó Lueiro, del Grove, con su mujer y una hija y una sobrina, a pronunciar él unas conferencias y a pasear los demás. Me alegré mucho del llamado y esperamos vernos hoy mismo o mañana.
Me alegro que gusten los tapices. A nuestro regreso proyectaremos las primeras exposiciones, que por mi parte deseo que sean hechas con los ejemplares mejores. El dibujo que envío hoy tiene, como tema, un santo mítico de Galicia, San Ero de Armenteira, que acudió a un bosque a reflexionar y orar y el canto de un pájaro lo encantó, volviendo, al cabo de tres siglos al convento que resultó distinto y a él se le adoraba como santo.
Por hoy nada más, por favor escribirnos, pues aparte de que nos gusta recibir noticias, por si llegó el dibujo del tapiz.

Un fuerte abrazo de los dos para ambos y para Luis hijo y Victoria.

[Seoane]

1978-09-25
Carta de Seoane a Díaz Pardo. 1978
Bos Aires
O Castro [parr. Osedo, conc. Sada]
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Seoane a Díaz Pardo. 1978 en 25/09/1978

Buenos Aires, 25 de Septiembre de 1978

Sr. D. Isaac Díaz Pardo
Sargadelos

Querido Isaac:

Unas líneas solamente para deciros que vivimos, agobiado este año de exposiciones, estoy celebrando estos días la cuarta, en Bonino, del 1 al 30 de este mes, e inauguro otra de grabados el día 2 del mes que viene y me queda otra para diciembre, con la cual despediré al año. Seguramente tuviste noticias nuestras a través de García Sabell, cuya visita a Buenos Aires dejó una fuerte impresión entre quienes escucharon sus conferencias y le trataron. Por nuestra parte nos disponemos, en lo que resta de año, a empezar con los trámites para trasladarnos definitivamente a La Coruña También le escribo de esto a José Luis. Nuestro problema es trasladar todo lo que tenemos, que es mucho. Se trata de cuanto fuimos coleccionando en cuarenta años de vida, en cuadros, libros, etc. Muchas cosas tenemos que dejarlas y otras buscaremos una empresa que se encargue de ellas, del embalaje y del traslado, pero esto quiere decir una cantidad de papeleo impresionante. Empezaremos una nueva vida. Será por tercera vez. No es un cambio de empleo, sino de vida, que es más aventurado y grave.
Ayer llegó Lueiro, con su mujer su hija y una sobrina. Les veremos mañana. Suponemos que nos contará de Galicia en los últimos meses. De antes, desde nuestra llegada, no tuvimos prácticamente otras que las de García Sabelll. Todo el mundo está muy ocupado y no escribe. Yo lo estoy tanto como todo el mundo, aunque nunca hable de ello y escribo, con la esperanza de obtener respuestas que, en general, no llegan.
Ahora acabo de terminar un libro de grabados en madera, setenta y dos, se titulará Estampas Gallegas, leyenda, historia, sucesos, trabajos…Creo que va a ser el primero de este género que va a salir, pero no importará demasiado. Habrá temas que servirán de precedente, serán repetidos por otros y entonces se convertirá en novedad. Pasó así con bastantes de los que traté e hice en el pasado. No importa, nada me importa ya de manera decisiva. Un título muy representativo en Galicia fue La Zarpa. Yo espero hacer en algún momento El Zarpazo, Cuco-Rei es demasiado lírico. Claro que puedo proyectarlo y no hacerlo. Es mi condición. Bueno no te escribo más. Te mandaré los catálogos al final de mis exposiciones. Tuvieron, hasta ahora, un gran éxito de crítica.

Un gran abrazo para los dos, Camilo, Rosendo, José, Adriana y María de Maruja y mío.

Seoane