PROXECTO EPÍSTOLA

----

TEMÁTICA: simbolismo

[arte: estilo] Foi un dos movementos artísticos máis importantes de fins do s. XIX, orixinado en Francia e en Bélxica. O movemento ten as súas orixes n'As flores do mal, de Charles Baudelaire.
Epístolas
4
Data Relación Remitente - Destinatario Orixe Destino [ O. ] [ T. ]
Data Relación Remitente - Destinatario Orixe Destino [ O. ] [ T. ]
1976-07-01
Carta de Burd a Luís e Maruxa Seoane. 1976
Nova York
París
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Burd a Luís e Maruxa Seoane. 1976 en 01/07/1976


París, 1 de julio de 1976

Queridos Maruja y Luis:

Parece mentira que ya haya pasado un mes y medio desde que salimos de Bs. As. y aún no les hayamos escrito. Estamos aquí en plena tarea de construcción de nuestra casa, donde después de 15 días de trabajos intensos conseguimos que empezaran a hacer los arreglos necesarios para transformar nuestro piso en algo habitable. Nosotros estamos en estos momentos viviendo en 1 departamento de la Cîté des Arts porque en verano hay un éxodo general de la gente de París, y le alquilamos el departamento a una pianista. Así es que estamos gozando del tremendo piano de cola, sin poder usarlo. Escribo yo, pues Lipa hace 1 mes que tiene ciática así que todo el tiempo que estamos en casa, descansa. Eso hace también que este año hayamos salido mucho menos de noche que en otras temporadas. También es cierto que en verano París no tiene muchas cosas para ver, salvo cine, aquí están dando las películas que se vieron en el festival de Cannes. Como exposiciones temporarias, están el simbolismo donde juntan pintores de la calidad de [James] Ensor, por ejemplo, con otros muchos, pictóricamente muy inferiores. La exposición, sin embargo, resulta muy ilustrativa. También está [Joan] Miró, agua fuertes (sic) y litografía muy buenas. [Yacoov] Agam con su pintura geométrica y cinética. Y en otras muchas que vamos viendo de acuerdo al calor inadmisible que está haciendo en París –36º sin mayores variantes durante el día lo que hace un clima casi inaguantable en las horas de sol–. Pues aunque resulte extraño, París tiene sol en este famoso verano con 1 temperatura que hace 1 siglo no se registró.
Tenemos noticias de Bs. As.: Julio nos agrega otras y así sabemos más o menos como están todos. Cómo están uds., cómo van tus pinturas Luis? ya está lista la exposición? que será seguramente, lo deseamos, un enorme éxito.
Nuestra dirección: Esther o Lipa Burd. 18 rue de l´Hôtel de Ville. Apt 511. París 75004. Esperamos tener noticias vuestras.
Estuvimos una semana en Roma. Rafael [Alberti] está muy bien, agasajado como siempre, con 1 exposición en honor de él en Venecia que se cerró con un gran éxito. En Septiembre, María Casares tiene la intención de poner en escena El Adefesio en Madrid. Podrá? Rafael no piensa ir al estreno. El avance senil de María Teresa [León] se torna cada vez más evidente, da mucha pena a todos los que presencian ese ocaso. Rafael procede como si no se diera cuenta + en 1 actitud ejemplar–.

Bueno, queridos, con 1 gran saludo a todos los amigos va para uds. el fortísimo abrazo de siempre y el gran cariño que uds. ya conocen, los extrañamos mucho.

Esther y Lipa

1976-07-13
Carta de Seoane a Esther e Lipa Burd. 1976
Bos Aires
París
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Seoane a Esther e Lipa Burd. 1976 en 13/07/1976


Buenos Aires, 13 de Julio de 1976

Sres. Esther y Lipa Burd
París

Queridos Esther y Lipa:

Recibimos con espectación la carta que nos enviásteis el 1º de Julio. Os extrañamos. Extrañamos las noches de diálogo con vosotros y a veces con otros amigos. Algo que parece ir perdiéndose de entre nuestras costumbres más arraigadas, el diálogo y la discusión. Ya nadie discute ni dialoga. La gente se queda más en casa. Se trata, parece, de un fenómeno universal. Por mi parte terminé de trabajar para mi exposición que se inaugura el 27 de este mes. No puedo deciros como quedará. Tampoco si tendrá éxito o no. La hago porque se trata del oficio que escogí y de él vivo. De buena gana no haría otra cosa que pintar para mí. Ahora mismo acabo de pintar una serie de oleos, son diez de 12 x 10 centímetros, destinada a la muestra de fin de año en Art Gallery y que expondré con acuarelas, algún dibujo, etc. Pero tampoco tengo ánimo para hacer esta muestra e igual me ocurre con la de Mar del Plata. Es posible que me sienta cansado de exponer, de saludar gente el día de inauguración, de ir cada tarde a la galería durante quince días para acicatear a quienes se supone que venden, etc. Quisiera que me gustase la vida aldeana, la soledad, para dejar todo esto. Pero no me queda alternativa. No hemos ido nada al cine, quizás comencemos hoy viendo Dersu-Uzala del japonés Kurosawa, el de Rashomón. El cine es, en mi caso, un modo de escapar a las preocupaciones del día.
Todos los amigos están bien. Se han abierto nuevas galerías de arte y se están celebrando algunas exposiciones espléndidas. Una extraordinaria en Bonino de alfombras hechas por Dándolo y Primi con cartones de tres componentes del Grupo Gravas: Delia Cugat, Obelar y Camporeale. Otra muy buena de dibujos y estampas que sigue a esta, tambien en Bonino, de Di Toto, alguien para mí personalmente desconocido con influencia lejana de Alonso pero creo que más personal. Una indescriptible de Berni con Peralta Ramos y Marta Minujín, tratando de rememorar, en Carmen Waught, al Di Tella. Peralta Ramos hace de momia. Otra muy buena de oleos de Sábat, retratos, con uno de metro y medio por metro y medio aproximadamente, de Romero Brest. Hoy tambien iremos a la exposición de arte brasileño que se hace en el Museo de Arte Moderno. Esto es todo, creo. No, no es todo. La semana que viene sale a la venta una monografía sobre mí hecha por Squirru, con 16 reproducciones en color, utilizando algunas diapositivas tuyas con otras hechas en España y cuarenta y seis en negro. Salieron, en la serie en que se incluye, Berni y Roux. Las diapositivas de España son de cuadros hechos allí. Tambien falta deciros que llevamos quince días de mucho frío. Me hubiese gustado ver la muestra de los simbolistas. No creo que Ensor lo hubiese sido, más bien fué un pintor al márgen de las inquietudes de escuela y que dió lugar con otros al expresionismo. El simbolismo nace con Gauguin y se nutre de las especulaciones parisienses de Elipha Levi y de Madame Blavatsky, del pensamiento oriental e incluso de las Rosa Cruz, hubo un Salón de la Rosa-Cruz. Con ellos puede incluirse a los prerrafaelistas ingleses y si incluyen a Ensor tambien a Munch, otro padre del expresionismo. Con ellos estaban Verlaine y Mallarmé en literatura, aparte de algunas figuras extrañas cuyas caricaturas dibujó André Rouvyere para Le Figaro y que más tarde recogió en álbun. Rouvyere es aquel dibujante de principios del siglo del que me habeis traído un libro de París en vuestro primer viaje.
Esto es todo por hoy. Escribidnos y decidnos cómo van las obras de vuestro departamento. Aquí os recuerdan todos los amigos comunes. Recibid un fuerte abrazo de Maruja y mío:

[Seoane]

1976-07-16
Carta de Seoane a García Sabell. 1976
Bos Aires
Santiago de Compostela
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Seoane a García Sabell. 1976 en 16/07/1976


Buenos Aires, 16 de Xulio de 1976

Sr. D. Domingo García Sabell
Santiago

Querido Domingo:

Recibín o teu Ensaio II con unha adicatoria que Maruxa e eu agradecémoste moito e mais porque sabémola sinceira, de irmáns como sodes verdadeiros. O teu libro ¿qué vou decir eu que non teñan dito outros mais autorizados pra facelo que eu? Pola miña parte matino que eres unha das persoalidades da Galicia do que vai de século pola tua laboura de ensaísta, polo idioma que escribes, polo teu aporte centífico, pola túa curiosidade intelectual, universal como houbo poucas dende o noso renascimento. Son espléndidos os catro ensaios por razóns diversas. No primeiro, independente o seu valor centífico, pos a proba a seguridade e calidade do teu humanismo nun tema do noso tempo con unha claridade de xuicio sempre túa, e un moi importante coñecimento do estudado deica hoxe. No segundo ensaio, Pintura e conocimento, comezo por decirche que me parece, como o primeiro, fundamental, mais en este síntome máis cómodo pra te expresar un xuicio e penso que poucas vegadas se escribiu na penínsua ensaio tan definitivo onde pos, a carón dos teus conocimentos estéticos, os de carácter biolóxico e antropolóxico distinguindo eu o referido ao arte zoolóxico e a obra de arte do home e a besta, supoñendo un arte da besta, pois máis ben redúcese o que fai a instinto, ou a instinto e curiosidade, e, o do home dos nosos días, tendendo a voltar casi soio coa suma de instinto e conocimento a unha Edade de ouro perdida pra sempre.
Sorprendéronme tamén o acerto das tuas consideracións encol das ideias de pintores como Kokoschka e Klee, ou Mondrian, Kandinski, Maletvich, etc., mais déste derradeiro, pois os outros Klee mais que ningún, foron mais familiares dende os meus anos de Galicia. Maletvich non tanto, pois aínda que tiña algúns catálogos moi completos dél non o leera deica a publicación dos seus escritos por “Editions Champ libre” do ano pasado que merquei en Buenos Aires ao chegar. A Maletvich, como a outros artistas rusos do seu tempo, Kandinski, ocurríalle nas suas proposicións estéticas o que lle tiña ocurrido aos simbolistas de fin de século, que se nota a influencia que exerceu neles o interés polas especulacións ocultistas e o pensamento oriental, polo misterio en xeral, dito de outro xeito. “¿De dónde vimos? ¿Qué somos? ¿Onde imos?” é o tídoo de un cadro de Gauguin, o iniciador cecáis do simbolismo. As ideias esotéricas que atraen a todo o mundo, mais que, non sei por qué, parecen arraigar mais fondamente nos artistas. Os prerrafaelistas, Blacke, atopándoas a traveso da Biblia, os simbolistas franceses e europeos en xeral, os suprematistas, os do grupo de De Stijl, as ideias neoplasticistas de Mondrian, etc., os surrealistas mais tarde, teñen que ver de algún xeito con elas, como tiveron que ver moitos anarquistas do seu tempo. A ideia de Maletvich encol do fin da pintura, renaceu nos nosos anos e volta a diluirse ese final que non remata de se concretar porque o arte vai xunguido á condición humán, tí o explicas moi ben dende o comezo do ensaio. Sería interesante un novo traballo teu encol das teorías estéticas dos pintores, a partir, por exemplo, do Diario de Delacroix. (Encol de Maletvich escribín unha breve estampa en galego, (envíocha) traducida e publicada en Buenos Aires Literaria, Nº 12, setembro de 1953, con outros “Retratos literarios sobre pintores” en diversos números desa revista). Os ensaios de Castelao e mais de Rosalia completan os teus outros traballos encol deles publicados por tí e que merecen libro aparte pola sua lucidez e orixinalidade.
Por hoxe deixo de escribir, pois como ves non digo nada novo. Con o escrito soio quixen decirche que ademiro moito a tua laboura.
O 27 inauguro unha nova mostra de oleos. Recibide Elena e tí unha aperta de Maruxa e miña.



Nota: En 1947, pra Ediciones Botella al Mar, Alberti dounos El ceñidor de Venus desceñido que foi ilustrado con dibuxos meus. Trátase de poemas eróticos. A edición foi de 100 exemplares, hoxe moi buscada.

1976-08-09
Carta de Esther e Lipa Burd a Luís e Maruxa Seoane. 1976
París
Bos Aires
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Esther e Lipa Burd a Luís e Maruxa Seoane. 1976 en 09/08/1976


París, 9 de agosto de 1976

Queridos Maruja y Luis:

¿Qué responder a vuestra carta? Un estado de ánimo que nos alcanza a todos. Un clima de angustia en la lucha por congeniar lo que hacemos y lo que queremos hacer… La comprobación que a todos pasa no amengua en nada. Aquí y allá. Quizás la culpa esté en haber permitido en este siglo tal abertura de libertades que hace que todos los inconformes (benditos sean) nos demuestren que siempre hay destrucciones posibles, ya que nosotros impusimos que todo era posible, sin tabúes ni barreras. Ahora vemos que hay una generación que nos ignora como nosotros ignoramos a otras, y también vemos que aquellos ignorados imponen ahora sus valores, que los tenían... Eso en todos los campos, también en la relación de todos los días. ¿Qué nos falta? ¿Tolerancia? ¿Qué falta a los demás? ¿Tolerancia? Por eso nos es tan necesaria la discusión. A ti Luis, a nosotros, a vosotros. Y también por eso se pierde la costumbre de dialogar, quizás por que sale a la luz la incomodidad de comprobar nuestras libertades que después quizás se vuelva contra nosotros mismos. Entre nuestro grupo de amigos con los únicos con quienes nos sentimos despojados de todo parti–pris es con vosotros, con los demás siempre es una puja, un torneo de vanidades, por eso también extrañamos tanto esas noches o tardes limpias, como un acto religioso de depuración. No quiere decir que tengamos razón, pero esto tampoco es lo que buscamos en última instancia. Pero creo que hay que buscar en la actividad el remedio. No es un conformismo. Así, haciendo tú Luis una exposición, yo trabajando en cosas que no me interesan en profundidad, uno está en contacto con el mundo. Pero no hay que dejar de creer en lo otro, esto que es lo de uno, inalienable. Pero eso es tan importante tu pintura, no importa que después tengas que ir durante quince días todas las tardes a dar la mano y poner la cara a los lugares comunes de las frases, que en última instancia, los que las emiten quizás también las dicen como una fórmula, como un rito.
Lo fundamental es lo otro, el trabajo, esa especie de diálogo y puja por la verdad propia que, aunque sea diferente a la verdad de otros, no deja de ser una verdad legítima como la que más. Este mundo que me rodea no me satisface... pero no podría vivir fuera de él (perdón la perogrullada). Nosotros agregamos también el hecho de que el verano es indudablemente la peor época para estar aquí. No hay nada para ver. Salvo la exposición del “simbolismo” de la que les habló Esther, nada. O más bien nada rescatable, nada inolvidable. Aunque están estos maravillosos muros que, cuando lo de nuestra casa nos deja, redescubrimos poco a poco. También los museos, aún a riesgo de parecer snob. Vamos a una sala y nos pasamos horas en ella. Es más que ver, es estar.
Hay muchas cosas, para restablecer la verdad absoluta, pero está lejos, en Avignon, en Aix, en La Rochelle, está en Venecia, estará en otros lados... Pero en otros tiempos, mil kilómetros no eran un problema, ahora un poco si. Pasa el tiempo para todos, y quizás también sea una principalísima causa de estos estados de ánimo.
Nuestra casa bien, casi diría muy bien, terminándose en más tiempo que lo previsto, claro que este retardo también estaba previsto, pero va a quedar, creemos, muy bien.
Nuestro regreso está previsto, problemas posibles mediante, para el mes próximo, esta vez sin fotos, sin recuentos de experiencias nuevas vividas con el entusiasmo de otras veces, pero con la enorme alegría de volverlos a ver.

Por ahora un enorme abrazo, con el cariño de siempre

Esther y Lipa

Tenemos noticias por Susana de la hermosura de la exposición. Habla especialmente de un desnudo. Lamentamos no verla, sí conocemos algunas obras, siempre el conjunto de las exposiciones de Luis son una explosión tal que, en fin, lamentamos no ver.