PROXECTO EPÍSTOLA

----

TEMÁTICA: Xogos Froraes do Idioma Galego

[evento cultural] En 1968 a colectividade galega bonaerense organizou este acto artístico-político. A través da recuperación da tradición cultural asociada aos xogos florais galegos, parte da diáspora porteña promove un instrumento de intervención política cun dobre obxectivo: perante España reafirma a oposición ás políticas franquistas e, de cara aos galegos de Bos Aires, é unha ruptura co achegamento ao gobierno franquista impulsado polo Centro Gallego. Os textos resultantes deste certame foron editados por Nós un ano despois. Entre os textos destaca a historia que Ramón Otero Pedrayo redacta para dar conta da tradición histórica e cultural ligada cos Xogos Frorais de Galicia e o discurso de Xosé Luis Méndez Ferrín.
Epístolas
6
Data Relación Remitente - Destinatario Orixe Destino [ O. ] [ T. ]
Data Relación Remitente - Destinatario Orixe Destino [ O. ] [ T. ]
1968-02-19
Carta de Seoane a Díaz Pardo. 1968
Bos Aires
O Castro [parr. Osedo, conc. Sada]
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Seoane a Díaz Pardo. 1968 en 19/02/1968

Buenos Aires, 19 de febrero de 1968

Sr. D. Isaac Díaz Pardo
El Castro

Querido Isaac:

Acabo de recibir tu otra carta cuando terminaba de escribir a Varela y me disponía a contestar la anterior tuya. Y los recortes, que trataré de pasar a N[úñez] Búa. En cuanto a M[artínez] Risco no lo justifiques, no vale la pena. Así ocurre todo en esa. Igual da J[osé] Blanco Amor, Valentín Paz Andrade, Estévez, etc., el problema es hacer cada uno su política personal. Al banquete pudo haber ido en nombre de la Academia, ya que se trata de un correspondiente, el Sr. Vales Villamarín por ejemplo. Pero a mí todo esto no me interesa, o mejor, cada vez me interesa menos. Ahora se proyecta por Valentín Fernández y Manuel Puente unos juegos florales creo que para julio, y se habla de que serán invitados especiales Otero Pedrayo y Martínez Risco. Van a ser, si se celebran, una maravilla de cursilería. En esto también anda Molinari. A P[az] Andrade le escribo algo sobre esto. Pienso que debería hacerse algo desde ahí para impedirlo. No es tiempo de Juegos Florales y, aparte de no tener tradición gallega –sólo fueron importantes los del Álbum de la Caridad en La Coruña– nos puede pensar ahora en “reinas” para esos juegos, en mantenedores ni en posibles cantos a Galicia, a la virtud, al trabajo o a lo que sea. A mí personalmente, se lo digo a P[az] Andrade, me hubiera parecido mejor un Juicio de Dios entre V[alentín] Fernández y Mourente, un torneo a lanza por ejemplo, vestido de armadura y en el estadio de Boca o River. Serían más populares y tan medievales o más, pues los Juegos Florales se reducían a Provenza en esa Edad.
En cuanto a tu carta anterior, aparte de la buena noticia de la puesta en marcha la edificación de la fábrica de Sargadelos y de su coste, que me parece considerable, y la mala del Banco de La Coruña, pienso que luego que el Laboratorio de Formas esté suficientemente legalizado y puesto en marcha es cuando se podría proyectar, quizás, la incorporación de un equipo asociado o colaborador en el que desde luego deberían formara parte un núcleo de arquitectos y artistas, entre ellos Albalat y Núñez. Antes creo que debemos darle forma nosotros.
En lo que se refiere a Ediciones del Castro creo que mientras resuelven podría irse haciendo una colección Sargadelos, Laboratorio de F[ormas], o algo así que se fuesen imprimiendo mientras no deciden aquellos a quien depende. Me gustaría desde luego que se hiciese el libro de las cabezas para la exposición mía de aquí. Puedes, si quieres, ponerte en contacto con Del Riego. Pero antes tienes que hacer el prólogo. Supe lo de Ferrín e hice con ese motivo una larga nota radial No pienso discutir más el asunto bajo-cubierta-sobre-cubierta y menos sobre la cuestión del parentesco que pueda existir entre la realidad y el deseo. Existen, sí, aparte, sin que se confundan, realidad, algo que se concreta, y deseo, algo a que se aspira y que, en general, por fortuna, nunca alcanza forma real, lo que obliga al hombre a buscar, inventar y descubrir. Pero este no es tema que me importe discutir. Allá cada uno con su realidad y con su deseo. Lo importante es el resultado que alcance. En mi caso mis deseos superan con mucho mis realidades y esto sí me preocupa, pero no es asunto discutible sino conmigo mismo. No sé si te contesto a todo. Lamentamos tu gripe, esperamos que estés repuesto del todo. Aquí el verano se va pasando en una mezcla de días frescos y calurosos con una pequeña tormenta casi semanal, muy aparatosa y de poca lluvia. Nosotros apenas salimos de casa. Trabajo bastante. El 5 del mes que viene, marzo, se inaugura una gran exposición mía de grabados en el Museo de Bonn. Se cierra el 4 de abril y la Biblioteca del Congreso de Washington me compró uno grande que estuvo expuesto en la Bienal de Yugoslavia. Hice también un mural de hierro para una obra del Ingeniero Díaz, que ya está colocado. Envíame noticias y dime si pintas y qué pasa en cuanto a, exposiciones por La Coruña y Galicia en general. ¿Quién es éste Martínez-Anido de Radio Nacional de La Coruña? ¿Debo contestar o esperar que me escriba?

Un gran abrazo de Maruja y mío para Minina, para ti y Xosé y todos los vuestros incluidos Ángel y José Luis. Otro abrazo:

Seoane

1968-03-29
Carta de Seoane a Fernández del Riego. 1968
Bos Aires
Vigo
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Seoane a Fernández del Riego. 1968 en 29/03/1968


Buenos Aires, 29 de marzo de 1968
Sr. D.
Francisco Fernández del Riego
Vigo

Mi querido amigo:
Recibí anteayer los números de Grial y tres libros de Galaxia, pero no recibí carta alguna tuya, ¿a qué se debe este silencio?. Estoy francamente alarmado, pues no creo haber cometido falta alguna que lo merezca. Estoy exponiendo actualmente en el Museo de Bonn con mucho éxito, me han llegado críticas muy buenas, y trabajo, sin saber demasiado lo que ocurre en la colectividad. Todo el tiempo no llega a nada en Buenos Aires donde crece cada vez más el movimiento cultural. En realidad hoy es en occidente una de las primeras ciudades con Nueva York Londres y París, superando a éstas dos últimas en algunos aspectos, el musical, por ejemplo, o el teatral y cinematográfico en cuanto a la cantidad de conciertos o de representaciones y proyecciones. En teatro experimental los dos directores de mayor éxito actualmente en París, Lavelli y García, están formados en Buenos Aires. Por otra parte ya existe aquí mayor número de galerías de arte que en París, según dicen los aficionados a estadísticas. No queda, pues, tiempo para asistir a todo ni para verlo todo, y naturalmente a mí ninguno para ocuparme de anacrónicos Juegos Florales. Te agradezco mucho el envío de la Contribución al diccionario Gallego de Aníbal Otero, muy importante y útil.
Por favor escríbeme. Un gran abrazo de Maruja y mío para Evelina y para tí:
Seoane

1968-04-03
Carta de Fernández del Riego a Seoane. 1968
Vigo
Bos Aires
Orixinal Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Fernández del Riego a Seoane. 1968 en 03/04/1968

Vigo 3-abril 1968
Sr. D. Luís Seoane
Buenos Aires

Mi querido amigo:
Acabo de recibir tus líneas del 29 de marzo. Con anterioridad recibí la carta que me escribiste el 20 de febrero. No la contesté antes porque llevo una larga temporada muy cansado y sin ánimos. Estoy sometido a tratamiento médico para reducir la colesterina de la sangre, y he perdido ya algunos kilos. Sin embargo, no acabo de recobrar el espíritu de antes. Confío en que en el verano, aliviado un poco del trabajo y en contacto con el aire libre, pueda ir reintegrándome a mi ser habitual.
Regreso ahora del cementerio de Pereiró, donde dimos tierra a Antón Beiras. Llego profundamente impresionado, y no sé cómo expresarte el doloroso trance que pasamos cuantos fuímos sus amigos.
De esos Juegos Florales de que me hablas, no tuve otra noticia que una circular que supongo recibirías también tú.
No sabes la gran satisfacción que nos producen los éxitos de tus exposiciones. De la de Bonn tuve conocimiento por diversos conductos. Te adjunto el recorte de un comentario aparecido en la última página, en lugar destacado, de Faro de Vigo.
¿Por qué no me envías una nota de tus actividades artísticas más recientes para Grial? ¿Y por qué no me mandas, asimismo, alguna colaboración tuya para esta revista?
Por aquí sigue todo más o menos como siempre.
Cariñosos saludos a Maruja, de Evelina para los dos, y para tí el cordial abrazo de siempre de
Fdez del Riego

1968-08-12
Carta de Seoane a Díaz Pardo. 1968
Bos Aires
O Castro [parr. Osedo, conc. Sada]
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Seoane a Díaz Pardo. 1968 en 12/08/1968

Buenos Aires, 12 de agosto de 1968

Sr. D. Isaac Díaz Pardo
El Castro

Querido Isaac:

Recibí tus dos cartas y el recorte de tu artículo para La Voz de Galicia que te agradezco mucho. La retrospectiva fue, efectivamente, un éxito no esperado en las proporciones que alcanzó y ahora estoy exponiendo grabados en una galería también nueva, “Galería Perla Figari”, también muy bien. Después de esto me preparo para marchar para esa en octubre y trabajar ahí. Esta temporada, para los actos del Día de Galicia, estuvo Celso Emilio Ferreiro, estuve con él dos o tres veces. En general en conversaciones privadas muy bien, no pude escuchar sus conferencias por coincidir con mi exposición y se marchó finalmente sin despedirse. Creo que convenció a los organizadores de los Juegos Florales que traigan a Méndez Ferrín. Me parece que fue un buen consejo. También estuvo en ésta el catedrático de Valladolid José Luis Varela, nacido en Orense, creo, invitado, por el Centro Gallego dando conferencias sobre Rosalía y Valle Inclán y alguna otra más. No tuvo demasiado público –creo que en una de ellas dijo que Rosalía había escrito sus Cantares Gallegos muy bien y para siempre, que las páginas de ella no se sentían en esta época del desarrollo gallego. Parece ser que se trata de un catedrático elocuente con capital en Valladolid. No puedo escribirte demasiado sobre esto pues estuve al margen de los actos, en gran parte por coincidirme en horas con mi exposición. Te envío un recorte de Correo de Galicia para que te informes de noticias inusitadas en relación con la revista del Centro Gallego. No vale la pena, a mi juicio, ni comentarlas. Cada uno debe procurar ser él y lo mejor posible y que los demás hagan lo que quieran. Algunos –no tienen remedio– nacieron para ganarse la vida como chacales, alimentándose del cadáver de los caídos. Parece quedar muy bien la parte de la obra de Sargadelos. La enseñé a muchos amigos por el recorte y las fotos anteriores que me enviaste. Este año Buenos Aires continúa sin invierno. Niebla, humedad y apenas lluvia y frío. Llueven OVNIS. Según un científico, creo que físico español, se espera antes de fin de año una invasión de OVNIS que comenzará por esta parte de América. Si ocurre antes de nuestra marcha y funciona el correo os comentaremos.

Grandes abrazos a todos, a Mimina, Camilo, Rosendo, Mariluz, todos y para vosotros dos uno grande de Maruja y mío:

Seoane

1968-08-31
Carta de Seoane a Díaz Pardo. 1968
Bos Aires
O Castro [parr. Osedo, conc. Sada]
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Seoane a Díaz Pardo. 1968 en 31/08/1968

Buenos Aires, 31 de agosto de 1968

Sr. D. Isaac Díaz Pardo
El Castro

Querido Isaac:

Recibimos la carta de Maiztegui, la de Mimina y tus cuatro letras escritas con los dedos lesionados. Lamentamos el accidente y quizás esto y tu trabajo expliquen tu silencio de tanto tiempo. Por aquí estuvo unos días Celso Emilio Ferreiro, que no dejó demasiada buena impresión. Estuvo conmigo dos veces, vio unos momentos a Varela, no cumplió a última hora con la gente de la Federación, marchó sin despedirse de nadie, luego de unas conferencias muy grises. Lo único importante para él fue reunirse con sus amigos de infancia de Celanova y beber, beber… Parece que en Caracas no hay vino. De todas maneras hay que defenderlo. Llegó estos días M[éndez] Ferrín. Estuve con él. Muy bien en general. Creo que puede ser muy útil aún cuando su intervención más importante sea en los inefables Juegos Florales. El 31 se entregan los premios. Te escribiré sobre todo esto. Por mi parte acabo de cometer una pequeña traición a mí mismo. Acepté ser académico de número en la Academia Nacional de Bellas Artes de aquí. Lo hice pensando en Galicia, en la Academia Gallega, en donde jamás fui propuesto para correspondiente, como tampoco Espasandín, Baltar, Varela y Cuadrado y en cambio lo son Valentín Fernández, Estévez, Molinari… Casi veinte años dirigiendo Galicia, habiendo editado unos 100 volúmenes de autores gallegos, publicando tres libros de poemas en gallego, una decena de álbumes de dibujos y grabados con temas gallegos. Pintando una gran cantidad de cuadros también con asuntos gallegos, o casi todos, redactadas casi mil crónicas sobre cuestiones gallegas para la Audición Galicia Emigrante, haber dirigido Galicia Emigrante revista, etc., no me sirvió para nada en cuanto a los académicos gallegos… En cambio, mis exposiciones aquí, sin negar mi galleguidad, sirvió para que me designasen. Acepté por un acto de rencor, porque iba resultando tanto yo como los amigos a que antes me refería, sólo los que reciben las bofetadas, que hasta no llegan a merecer el saludo de despedida de C. E. Ferreiro, perseguido en Caracas por los mismos que él ayudó, según sabemos, en años que no podemos olvidar. Bueno, perdóname este desahogo. Pero toda paciencia tiene su límite. Estaremos en octubre o quizás más tarde, en noviembre, en esa. Te tendré al corriente. Terminé con mucho éxito las dos exposiciones, con un éxito que da vergüenza, la retrospectiva y la de grabados. Ahora tengo nuevas propuestas para Alemania pero trabajaré ahí al mismo tiempo que para Sargadelos. Creo que puedo hacer algo útil. No te olvides del envío de las jarras de Sofovich, Lipa Burd y Enrique Goldstein. Las esperan con impaciencia.

Un gran abrazo para Mimina, para ti y para todos de:

Seoane

1970-04-04
Carta de Palmás a Seoane. 1970
Bos Aires
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Palmás a Seoane. 1970 en 04/04/1970

Buenos Aires, 4 de abril de 1970

Meu querido amigo:

Entereime polo Alonso Montero que nistes días espón en Madrí. Non dubido do seu ésito. Cómo vai o arranxo de nova casa? Nunha revista madrileña lín o plan urbanístico da Cruña, que é mui interesante. Ollei unha panorámica da cidade onde aparez o edificio onde viven, unha maravilla de lugar.
Mandeille á Fundación Penzol un informe de proieto de pesquisa sobre a prensa da coletividade galega de Bs. As. desde 1879 deica 1960. Vamos ver si o aproban. Traballei nel con dous compañeiros da Faculdade. Pode resultar un estudo interesante.
Coido que o meu traballo en Galicia vai ser sobre a violencia en Galicia, fundamentalmente as rebeliós campesinas. Polo de agora estou recollendo información e bibliografía sobre o tema doutros países. Prégolle me envie a información que Vd. teña, porque teño que evaluar si é importante o tema e si paga a pena realizalo.
Vin unha revista dirixida por Sigfrido Radaelli, non me lembro o nome, a reprodución en branco e negro do seu retrato do Che.
Da colectividade pouco lle podo dicir, continúo alonxado dela. O xoves santo morreu o Puente. A filla non deu aviso a ninguén, a súa enfermedade estivo chea de pelexas antre a filla e maila muller. Levou a morte que merecía. O Instituto Arxentino de Cultura Galega vai reeditar en long-play os discos da coral “Terra Nosa”. Editouse o libro dos Xogos Froraes, naturalmente mui malo. A revista do Centro Galego ten por direitor a un señor de apelido Barreiro que é membro da C. Direitiva.
Entereime que o Laxeiro anda por acó, coido que está arranxando unha retrospectiva.
Chegoume a circular sobre a fundación do Museu de Arte C[arlos] Maside. Alégrome muito que a empresa xa esté en marcha. Cando veña veremos que se pode facer pra continuar recollendo material.
Cándo voltan? Unha forte e cordial aperta pra Maruxa e Vd.

Ricardo

P.D. Lembranzas de Inés, Pilar e Martínez Romero.

[Manuscrito na marxe esquerda:] Recebeu o enderezo de Fernández?
Meu enderezo atual é: Santa Fe 3205- 2º, 32, Cap. Fed.