PROXECTO EPÍSTOLAS

----

46 MENCIóNS A Esther Burd

Muller do artista argentino Lipa Burd. Médico de profesión, xunto ao seu marido formaron parte do núcleo de amigos máis próximos de Luís Seoane en Bos Aires.
Epístolas
Destinatario/a [19]
Mencionado/a [46]
Remitente [20]
Data Relación Remitente - Destinatario Orixe Destino [ O. ] [ T. ]
Data Relación Remitente - Destinatario Orixe Destino [ O. ] [ T. ]
1951-08-24 Mencionado/a
Carta de Salazar Bondy a Seoane. 1951
Lima
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Salazar Bondy a Seoane. 1951 en 24/08/1951


Lima, 24 de agosto de 1951

Mi querido Luis:

Sólo salgo del laberinto de los reencuentros y los saludos de bienvenida, almuerzos, cenas, tes, todo el tráfago del recién llegado. Pude, sin embargo, antes librarme unos minutos y ponerte una postal que supongo llegaría a tu poder, pero necesitaba escribirte una carta, primero, para hacerte llegar mis recuerdos y, luego, para comunicarte algo que, dejando aparte un poco tu modestia, puede interesarte.
Aquí ha estado una profesora yanqui de filosofía que durante una corta estada en Buenos Aires visitó tu casa y quedó encantada con tu pintura. La llevó Ayala y quizá la tengas en la memoria. Ella se ha mostrado sumamente interesada en tus cuadros y me dijo que le gustaría tener uno. El nombre de la profesora es Elisabeth Flower y su dirección, la siguiente: Pennsylvania University, Departament of Philosophy, Philadelphia, Penn. USA. Me pidió que le escribieras para concertar la manera de enviar un cuadro pequeño. No sé, puesto que en su media lengua se expresaba dificultosamente, si la compradora sería ella, otra persona o una institución. La gringa es una estupenda persona, inteligente, y sensible, y he hecho con ella muy buenas migas. No dejes de escribirle y, para ser más expreso, alude a mí. Hazlo (Maruja: te ruego que lo obligues a hacerlo), pues, aparte de significarte unos dólares, la amistad con Elisabeth es un vínculo importante en los Estados Unidos.
En cuanto a tu cuenta aquí, creo que podré girarte algunos pesos, a pesar de que la moneda argentina ha sufrido una baja terrible (0,55 centavos de sol por peso) y nadie quiere venderla. En estos días, tendré una entrevista con el doctor Fernández Soler, el amigo de Frontini, y con él trataré de tu venida. La gente rica de aquí, no sé si por snobismo o afición, está comprando cuadros a todo meter... Es un buen agente y fue quien hizo de Parra una sensación limeña.
La Compañía Nacional de Comedias, que ahora encabeza Nélida Quiroga, ha incluido en su repertorio de este año mi comedia Como vienen, se van y se estrenará, según calculo, a mediados de septiembre. Hasta su estreno, me quedaré aquí, pues me interesa vigilar los ensayos. Los ojos del pródigo ha sido elogiado –su aspecto gráfico, se entiende– muchísimo. Es un éxito más de tu talento, del cual me enorgullezco ser el mejor –por lo menos el más intransigente– propagandista. Escribo mi Rodil (he visitado el fuerte del Callao y lo he encontrado sencillamente hermoso, digno marco pétreo para una tragedia nuestra, americana y española) y algún poema. Recuerdo a los amigos y los extraño muchísimo. Parece que mi naturaleza es la del pródigo, pues donde voy, encuentro seres, como ustedes, por ejemplo, que son mis familiares.

Saluda con un abrazo a la sin par Maruja. Para Arturo –a quien escribiré pronto–, para Girri y Aurorita, para Perla y Enrique, para Frontini, para Lipa y Esther, para todos, mis saludos. Tú recibe el abrazo apretado de

Sebastián

Mi dirección es: Enrique Barrón 984, altos, Lima. Escríbeme.

1952-09-23 Mencionado/a
Carta de Seoane a Serrano Plaja. 1952
Bos Aires
París
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Seoane a Serrano Plaja. 1952 en 23/09/1952

Buenos Aires, 23 de septiembre de 1952

Sr. D.
Arturo Serrano Plaja
París

Querido Arturo:

Aprovecho la oportunidad del viaje de nuestros amigos Esther y Lipa Burd que van por una temporada a ese país, para enviarte una de las últimas cosas que hice, Paradojas de la torre de marfil que son una selección de dibujos sociales, hecha no con arreglo a la calidad, sino a la posibilidad de publicación actual en ésta. Por Esther y por Lipa que son grandes amigos nuestros, sabrás de nosotros, así como también de Azcoaga y de su mujer de quienes también son amigos. Por aquí todo está lo mismo y por nuestra parte soñando con volver a marchar. Es posible que si logro hacer una pintura mural que unos arquitectos tienen el proyecto de encargarme, vuelva a ésa, siempre que además logre que me dejen salir de aquí. Todo está muy difícil.
Con Cuadrado continúo editando de vez en cuando algún tomito de Botella al mar con poetas jóvenes argentinos. Como siempre. Y continúo pintando todo lo que puedo y dibujando. Acabo de hacer una nueva exposición en Viau de la que quedé todo lo satisfecho que puede quedar un autor lleno de dudas y de confusiones, aunque éstas sean las de la época que nos toca vivir.
A vosotros, a Claude y a ti os recordamos. En muchas oportunidades hablamos de vosotros con Baudizzone, con Coppola, con Azcoaga, con Alberti, Varela, etc.
Bueno, Plaja, espero que algún día te decidas a escribir unas líneas hablándome de ti y de todos los amigos de ésa, a quienes recuerdo con afecto y, sobre todo, de lo que haces. Quisiéramos Maruja y yo que Claude y tú les presentaseis a Esther y Lipa gentes de ahí, ella es médica y él es pintor y los dos van a trabajar y aprovechar lo que puedan de este viaje y son sobre todo dos maravillosas personas que es en definitiva lo que más importa.

Un gran abrazo para Claude y para ti y para Carlitos de Maruja y mío:

[Seoane]

1953-05-20 Mencionado/a
Carta de Burd a Seoane. 1953
Nova York
París
Nova York
Bos Aires
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Burd a Seoane. 1953 en 20/05/1953


Amsterdam, 20-5-53

Querido Seoane:

Nos dice Perla [Rotzait] en una carta que nos escribió a París. Es una pena, pero lo que temíamos pasó; si lo hubiésemos supuesto, habríamos esperado su carta, ya que seguramente llegó un día después de nuestra partida. Ahora, ya que esos acontecimientos hay que estimularlos, me apuro a “contestarle”. Nos gusta mucho recibir sus líneas. De nosotros, ¿qué puedo decirle? Tendría que llenar hojas y hojas para expresar parte de nuestro entusiasmo aquí. Tengo miedo de repetirme también por carta, ya que oralmente me repito constantemente en presencia, ¡por fin!, de tantas cosas pálidamente representadas desde lejos. Puedo decirle que estamos muy bien, magníficamente, aprendiendo mucho en lo humano, en todo. Ahora en viaje, ya pasamos por Bélgica, donde vimos ciudades hermosas, viejas, viejas con museos enormes. Algunos Brueghel como siempre extraordinarios, y muchos flamencos, casi hasta llegar a conocer a fondo esa escuela. Me sorprendieron los últimos pintores Belgas, con [Constant] Permeke a la cabeza y constatamos una vez más de cómo si no se pinta en París, se queda un poco en el anonimato. Este Permeke tiene la fuerza de un [Cándido] Portinari, un gran sentido del color, brillante dentro de sus ocres y verdes y un dominio absoluto del dibujo. También muy bueno Ensor con sus máscaras.
Me viene al recuerdo el Salón de Mayo en París al que asistimos antes de salir. Me reconfortó mucho ver esa exposición. Habíamos ido al Salón de Independientes que es tan malo como una muestra de Escuela de Artes y Oficios en Bs. As. En cambio, el de Mayo, pienso que como muestra de conjunto difícilmente se pueda superar. No hablo de los maestros: Picasso, Matisse, que están representados con cosas hermosísimas; me refiero en general a los otros, que ofrecen un conjunto muy interesante. Debo confesar que tanto abstracto como hay expuesto (más de la mitad, quizá) no me gusta mucho, aunque está muy bien pintado. La parte figurativa, muy interesante con [Edouard] Pignon, [Bernard] Buffet y otros. No obstante, me da la impresión de que la generación que sigue a la de Picasso no puede alcanzar el nivel de sus antecesores, ¿comprensible, verdad?
Picasso cada vez nos gusta más. Mandó un óleo y una escultura. ¿Se puede decir renovado? El genio no se renueva, es genio nomás. El óleo dividido en dos partes de arriba a abajo. La de la derecha en grises, la otra en colores. Su título En el jardín de Luxemburgo y está pintado al estilo de sus niños en sillas o sus litografías. Todo con una alegría y una fuerza “Picassianas”. La escultura: una osamenta o, mejor dicho, un cráneo de buey cuyos cuernos están hechos con un manubrio de triciclo y el resto con desechos y clavos. Ese cráneo está apoyado en una tabla en cuyo extremo hay un sol cuyos rayos (clavos) alumbran la osamenta y sostenido por un pedestal, esta vez ni clavos ni manubrio, algo imposible de describir. Todo volcado en bronce (creo) y policromado o mejor dicho “poligrisado” que está pintado con varios tonos de gris. (Perdone el croquis, es de memoria). Bueno, Seoane, ahora voy terminando para descansar un poco el cansancio del día; las descripciones completas serán en Bs. As., ya no tan lejos. Por Perla sabrá dónde contestarnos, por ahora no lo sé, a causa de que no tengo todavía la visa italiana (¿cuál es la verdadera cortina de hierro?).

Con un fortísimo apretón de manos y un hasta siempre mío y de Esther, a Ud. y a Marujiña.

Lipa.
O orixinal conserva sobre co seguinte membrete no anverso

(LUCHTBRIEF)
Sr.
Luis Seoane
Bme. Mitre 3793 – 2º Piso
Buenos Aires
REPÚBLICA ARGENTINA

(AFZENDER)
L.BURD- Rue de GENTILLY 10 – PARIS XIII
FRANCE

O texto inclúe un debuxo da escultura de Picasso citada polo autor.

1953-09-29 Mencionado/a
Carta de Seoane a Fernández del Riego. 1953
Bos Aires
Vigo
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Seoane a Fernández del Riego. 1953 en 29/09/1953


Buenos Aires, 29 de setiembre de 1953
Sr. D. Francisco F. Del Riego
Vigo
Querido Del Riego:
Me alegré mucho de recibir tu carta y de tener el título del libro tuyo que puede unir los dos premiados por el Centro Gallego. Suprimiré los apóstrofes de Precursores e novos como tú deseas y haremos la selección que tu indicas. Me gustaría, si estás de acuerdo, que con arreglo a los nuevos elementos que tienes de mi obra, modificases la estampa que me dedicaste en ese libro, dejándola así si no crees oportuno o conveniente en esa modificación. A mi me parece muy bien de cualquier manera que decidas, pero creo que sería útil actualizar algunas de las semblanzas, incluso por la fecha de salida del libro que nunca sería antes de fines de este año o de los primeros meses del año próximo. El título me parece espléndido y creo que quedará en su nueva estructuración magnífico. Supongo que habrás hablado ya calmosamente con García Sabell y que conocerás todas sus impresiones de su viaje a esta ciudad. A nosotros nos hizo mucho bien, a mi particularmente, y los momentos de emoción que pasamos juntos son indescriptibles, ahora solo deseo que tú puedas hacer el próximo año el mismo viaje, seguro de que obtendrás igual utilidad moral, descontando por mi parte tu éxito. A través de tu obra te conoce mucha gente y te estiman como uno de los primeros entre todos los que se destacan en Galicia. Por García Sabell tuve noticias de todos vosotros, aunque de tí las tenía por nuestra correspondencia, y ahora Núñez Búa me trajo nuevas noticias que prometió ampliarme tan pronto pueda venir a esta ciudad con más calma, pues solo pude estar con él, desde que llegó, unos pocos minutos.
Estos días irán a visitarme dos matrimonios de grandes amigos míos de ésta, un matrimonio el pintor Lipa Burd y ella Esther médica, y otro matrimonio el del Dr. Villar, toda ella gente encantadora a quienes convencimos de que fuesen a Galicia. Me gustaría les presentases los amigos comunes. Por correo aparte, te envío el Libro de tapas que acaba de salir y que creo es original, lleva un magnífico poema de Lorenzo Varela en sus primeras páginas y un prólogo mío. Espero que os guste como edición. El jueves, 1º de octubre, inauguro una exposición de mis últimos óleos y comienzo tambien la semana que viene un mural de 14 x 6 metros en una bóveda de un edificio céntrico de esta ciudad. Tambien dentro de diez o quince días aproximadamente se inaugura una casa particular en la que hice una decoración en una pared, que hace ángulo con la calle, de 8 metros por 2, con un material nuevo, piedra reconstruída, de la que os mandaré fotos. Lo único que siento que todo este trabajo no pueda hacerlo en Galicia en contacto con lo que más estimo, en lugar de hacerlo aquí, aislado.
Me alegro mucho que Maside haga una monografía sobre Eiroa, es uno de los grandes artistas gallegos que merecen, por su obra, que se le recuerde, aunque esa obra no hubiese podido llegar a ser guardada en ningún museo gallego, de esos capaces de reconstruir cámaras que barcos (sic) que nada tienen que ver con nuestra historia. La mía, sobre los dibujos y grabados de Maside, la enviaré aproximadamente para el mes de noviembre. Necesitaría que me dijeses que cantidad de cuartillas debo de escribir y que me enviases, si no te causa demasiada molestia el hacerlo, y no te aburre la cantidad de cosas que siempre te pido, unos artículos que publicó Xohan Ledo con motivo de la exposición que Maside realizó, así como todo aquello interesante que se hubiese publicado alrededor de ella. No sé si habrá publicado la conferencia que dijo Cunqueiro. Creo que una semblanza que falta en tus Precursores e novos es precisamente la de Maside, y creo que ampliaría, si es posible, tu visión de la actualidad gallega.
Los volúmenes de vulgarización de las ediciones del Centro Gallego, quedaron estancados por falta de envío de los originales prometidos de Cunqueiro, Iglesia Alvariño y Del Castillo. Cualquier falla de este tipo hace fracasar nuestro esfuerzo, pues conseguir acuerdos, sobre proposiciones concretas, de la Junta Directiva, es siempre muy dificil y los pocos deseos de hacer obra de este tipo hace que se escuden en los fracasos, por eso te rogaba en una anterior que hicieses lo posible para que enviasen esos originales y poder encargar otros; soy solo en esta labor desde hace años, a pesar de lo que podáis creer, o tienen interés en haceros creer personas bastante inexcrupulosas (sic) en lo que se refiere a atribuirse el trabajo ageno (sic).
Bueno, contéstame con toda la amplitud que puedas. Siempre deseo recibir carta tuya.
Saludos para Evelina y para tí de Maruja y míos y tu recibe el fuerte abrazo de:

Seoane

1953-10-14 Mencionado/a
Carta de Fernández del Riego a Seoane. 1953
Vigo
Bos Aires
Orixinal Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Fernández del Riego a Seoane. 1953 en 14/10/1953

Vigo 14- oct. 1953
Sr. D. Luís Seoane
Buenos Aires
Mi querido amigo:
Recibí tu carta de fecha 29 del pasado mes. Estoy de acuerdo en la propuesta que me haces de modificar el texto de la estampa sobre tu obra. Ya había pensado en ello y así lo haré. También alteraré algunas otras, pues creo que quedan algo atrasadas. Cuando haya ultimado las correcciones, te las remitiré.
He hablado muy largamente con Domingo. Viene realmente impresionado de tu labor, y no cesa de dedicarle elogios. Le llamó mucho la atención el vigor de tu pintura y el acento entrañablemente gallego que la informa. No concibe como en tanto tiempo de alejamiento de la tierra eres capaz de mantenerte tan fiel a su espíritu y a su verdad. Por otra parte, nos ha informado sobre la gran producción que realizaste en estos años, e incluso de que los numerosos cuadros los tienes perfectamente ordenados como los volúmenes de una biblioteca. Nos contó, también, otras muchas cosas, algunas de las cuales ya conocíamos, entre ellas las de tu tremendo dinamismo.
Me han visitado, en tu nombre, el Dr. Villar y su esposa. Venían acompañados de otro matrimonio. Todos, muy simpáticos y agradables. Fué una pena que llegaran a Vigo en días muy lluviosos, que no les permitieron moverse como fuera de desear. Mi mujer y yo les dimos una comida en el Restaurant Alameda y por la noche nos invitaron ellos a cenar. Les presenté a algunos amigos, y pasamos unos momentos muy gratos. Al día siguiente, salieron para Santiago.
No pude saludar, en cambio, al pintor Lipa Burd y a su esposa. Fueron a mi casa un día que yo estaba de viaje. Estuvieron con Evelina, y ésta quiso acompañarlos al estudio de Maside. Sin embargo, no se animaron porque estaban muy cansados, e incluso algo enfermos. Lamenté muchísimo no verlos, pero cuando yo llegué a Vigo, ellos se habían marchado.
Estoy deseando recibir el Libro de Tapas que me anuncias. ¿Por qué no me mandáis los últimos volúmenes que publicó el Centro?
Supongo que habrás celebrado, con todo el éxito que mereces, la exposición que me anuncias. También celebro mucho que te hayas inaugurado en la pintura mural.
La monografía sobre Eiroa, no la hará Maside, probablemente. Aunque le tienta mucho la idea, cree que no sería capaz de llevarla a cabo porque, a parte de ser muy premioso escribiendo, nunca está satisfecho de lo que hace. ¡Es una pena! De no hacerla él, yo creo que la única persona indicada eres tú. ¿Te animarías a la empresa? Eiroa bien lo merece. En caso afirmativo, pienso que debería publicarse antes de la de dibujos y grabados de Maside, y después de la de pintura de éste que ya está dispuesta para la imprenta. Ya me dirás lo que te parece. La extensión es la corriente en este tipo de cuadernos.
Te adjunto los artículos de Xohán Ledo que me pides. Yo no hice la semblanza de Maside en Precursores e Novos porque ya había publicado una en Cos ollos do noso esprito. De todos modos, quizá la haga.
Es una verdadera lástima que se interrumpieran los volúmenes de vulgarización del Centro. ¿Por qué no les escribes unas letras a Cunqueiro, Aquilino y del Castillo, advirtiéndoles el perjuicio que causan al no cumplir su compromiso? Quizá fuese más eficaz que mi gestión. Te advierto que estos libritos tendrían aquí una enorme venta. Pero, al parecer, no hacen nada para dicho fin.
Sabemos bien lo que a tí se te debe en este orden de cosas. Por eso estás equivocado si crees que nosotros tenemos otra impresión distinta. Y en orden a ello, debo decirte que el propio Otero, que vive siempre fuera de la realidad, me lo advertía días pasados. Es más, me dijo que sólo si dirigías tú la edición de la Historia de Galicia habría garantías de que saldría una cosa de altura editorial. En este sentido escribió a Buenos Aires.
Bueno, nada más por el momento. Saludos muy afectuosos a Maruja, de Evely para los dos, y para tí el fuerte abrazo de siempre de
Rodrigues Lapa dará unhas conferencias no Brasil. Unha das suas lecións versará sobre os poetas galegos máis representativos da hora actual: Aquilino, Pimentel, Cunqueiro, Bouza, Seoane e Carballo Calero.

Fernández del Riego

1954-09-16 Mencionado/a
Carta de Fernández del Riego a Seoane. 1954
Vigo
Bos Aires
Orixinal Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Fernández del Riego a Seoane. 1954 en 16/09/1954

Vigo 16-set. 1954

Querido Luis:

Hace un par de días que llegamos a Vigo, y quiero apresurarme a poneros estas líneas, para deciros con cuanto cariño os recordamos, y la inolvidable impresión que traemos de vuestra compañía. Unos momentos antes de partir el barco nos dimos cuenta de vuestra ausencia, y llevamos el tremendo disgusto que podéis imaginaros. Preguntamos a todo el mundo por vosotros, y nadie supo darnos noticia. No sabíamos que pensar, ni a que atribuir un hecho así, y nos invadió una inmensa amargura. Sólo en el momento en que fuimos al camarote, nos dimos cuenta, al encontrar la nota que nos dejásteis, de las razones que os incitaron a iros sin despediros. Creednos que, de todos modos, nos dolió mucho no poderos dar el gran abrazo que pensábamos.
El viaje ha sido demasiado largo, sobre todo la etapa de Bahía a Las Palmas. Sin embargo, lo hemos hecho felizmente, y llegamos aquí sin ninguna novedad. Ya entregué a sus destinatarios, los libros de poemas dedicados. Tanto a Piñeiro como a García Sabell les han producido una enorme impresión. Supongo que a Maside, cuando se lo entreguen, le ocurrirá lo mismo. Me prometieron los dos hacer un artículo para la prensa de aquí, y excuso de decirte que cuando se publiquen, te las remitiré inmediatamente. También les han entusiasmado el cuadro y el libro de estampas que, con toda generosidad, me regalaste. No sabremos como agradeceros nunca la prodigalidad en las atenciones que con nosotros tuvisteis. Pienso que en este caso huelgan las palabras, pues estáis siempre vivos en nuestros sentimientos. Sólo ansiamos que podamos vernos pronto de nuevo, esta vez en Galicia, para que podamos resucitar las inolvidables horas que pasamos a vuestro lado. También recordamos con gran afecto a todos los amigos que, en muchas ocasiones gratísimas, nos acompañaron; a Lorenzo y Marica, a Novoa y su mujer, a Esther y a Lipa, a Enrique y Perla, a Torres Agüero y su mujer, y a todos los demás. Transmitidles muchos saludos de nuestra parte, y ya cuando esté un poco más holgado de tiempo les escribiré.
Aquí hemos charlado mucho de vosotros dos, y todo el mundo os quiere y os admira como merecéis.
Con estas líneas, escritas sobre la marcha y con la emoción de los días pasados juntos, te envío los dos poemas de maldizer que te había prometido. Más adelante, cuando pueda ir sacudiendo el cúmulo de trabajo atrasado que aquí encontré, te escribiré extensamente e iré cumpliendo todos los encargos que me hiciste. Mostré a varios los números de la revista, incluso el tercero, que ya tenía en casa a mi llegada, y a todos les han gustado muchísimo. Creo que aquí se lograrán bastantes suscriptores, pero sobre ello ya te hablaré en la próxima carta.
La monografía de Maside ya está terminada. Sólo faltan las reproducciones en color, porque la cuestión de las tintas ha sido un verdadero problema. Ahora se han conseguido unas bastante buenas, y sólo falta que Maside dé su conformidad para que el libro salga a la calle. Parece ser que tu monografía saldrá antes de la de Eiroa por la dificultad que se encuentra para localizar las fotografías de varias esculturas de éste. Conviene que mandes inmediatamente que te sea posible, los grabados para color de dos de tus cuadros, del mismo modo que hiciste con los de Maside, pues García Sabell ya está en trance de terminar la monografía.
Y nada más por hoy. Lo mismo Evely que yo os recordamos con enorme cariño, y extrañamos vuestra compañía. Recibid un abrazo muy fuerte y muy expresivo de

Paco
[Manuscrito]
Mis queridísimos amigos: Ya Paco os dice la pena tan grande que hemos sentido al no podernos dar el abrazo que deseábamos al separarnos de vuestro lado, aún hoy me duele. Os recordamos constantemente y no olvidaremos jamás los días tan agradables que pasamos en vuestra compañía. ¿? en Las Palmas, os compré las blusas y creo que para finales de octubre tengo quién las lleve. Pensad siempre en que tenéis que venir a estar una temporada grande con nosotros. ¡Qué alegría! A todos esos simpáticos amigos que hemos conocido a través de vosotros, dadles muchos cariños y vosotros recibid miles de abrazos de vuestra amiga que no os olvida.
Saludos a vuestros padres y hermanos.
Evelina

1954-10-19 Mencionado/a
Carta de Seoane a Fernández del Riego. 1954
Bos Aires
Vigo
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Seoane a Fernández del Riego. 1954 en 19/10/1954

Buenos Aires, 19 de octubre de 1954
Sr. D.
Francisco F. Del Riego
Vigo.
Querido Del Riego:
Como siempre, es irremediable, estoy en deuda contigo. Desde vuestro regreso, hace aproximadamente dos meses, nosotros nos sentimos nuevamente lejos, muy lejos de Galicia. Con vosotros, hablando de los amigos, despertando recuerdos comunes, nos sentíamos como si los años no hubiesen pasado, como si todo hubiera sido lo mismo que entonces y al separarnos nos fuésemos cada uno a nuestra casa compostelana para encontrarnos al día siguiente a la puerta de la Universidad, o en el café, o en el paseo de la Rúa del Villar. Con vuestra visita venía para nosotros un poco Galicia y el pasado, ese pasado que es para los emigrados oro brillante que como el avaro acaricia en la soledad; sumando recuerdo a recuerdo y gozando en cada uno aún en el más triste, aquel que hubiésemos querido olvidar y que ahora, capitalizado en nosotros, nos alegramos en su tristeza no haber olvidado. Cuando marchásteis fuimos al barco para daros a Evelina y a tí un abrazo de despedida. Cuando marcharon Elena y García Sabell hicimos lo mismo y pasamos algún tiempo fuera de nosotros, doliéndonos en ese abrazo que parecía separarnos. No queremos desde entonces que ni siquiera un gesto cariñoso nos separe de Galicia y de vosotros, los amigos. No tenemos que despedirnos. Estamos en Galicia, jamás hemos salido de ella, estamos con vosotros, con todos desde donde tenemos que estar, desde nuestras acciones y desde el fondo de nuestro corazón. Si no la vemos con nuestros ojos es por una incapacidad física, si no sentimos vuestra voz, es por lo mismo, Galicia y vosotros estáis en nosotros y ningún abrazo puedo separarnos.
Supongo que desde entonces habrás ido teniendo noticias de los asuntos de la colectividad. Aquí estuvo Rof Carballo; antes conseguí que la Asociación Medica del Centro Gallego le invitase y se adhiriese a esta invitación la Junta Directiva de la entidad. No pudo pronunciar algunas de las conferencias proyectadas para un público extenso y tuvo que limitarse a las médicas. De cualquier manera su estancia constituyó un éxito. Todo lo otro marcha lo mismo. Se van a editar los libros de poemas de Pura Váquez y de Valentín. Por mi parte continúo con la revista que va obteniendo cada día más éxito y más número de lectores y hace dos semanas iniciamos con motivo de su propaganda, con su nombre, una audición radial de media hora que se transmite todos los domingos a las dos de la tarde (Galicia Emigrante). Necesito que me envíes colaboraciones, reportajes, notas gráficas y literarias que sean inéditas. El artículo de Piñeiro que gustó mucho, era conocido de algunas gentes de aquí porque se había publicado –y yo no lo sabía– en una revista de esa y nosotros lo dimos como original. Tu tienes la lista de encargos. Te ruego que le dediques algún tiempo libre, necesitamos retratos y breves autobiografías o biografías. Diles a todos los amigos que colaboran en las condiciones de que te hablé. Todo es muy urgente pues los meses pasan rápidamente y la revista “traga” en cada número su buena cantidad de colaboraciones. Envíame un reportaje sobre “Galaxia” con fotografías.
En cuanto a mi monografía ya encargué las reproducciones en color, espero enviartelas, dentro de un mes aproximadamente que es cuando pueden estar impresas, por algún propio si tengo la suerte de encontrarlo para entonces. Me gustaría que cuando tuviéseis las pruebas de los grabados que van, me las enviáseis para ponerle los nombres de los propietarios de los cuadros y tambien añadir la fotografía de algunos cuadros últimos, así como del mural que tu viste. Dime si estoy a tiempo. Estoy deseando que salga, tengo una gran curiosidad por verla y me parece que ella, gracias a García Sabell y a vosotros, me incorpora nuevamente a Galicia. Agradezco esta reincorporación con toda el alma.
Te ruego que las noticias que me dabas en tu última carta –la tercera que recibí, no la cuarta como tu dices– sobre los libros proyectados por el Centro Gallego, le des cuenta de ellas al Presidente de la Junta Directiva, alegando el encargo que te hizo la sub-comisión de Ediciones y publicaciones de la Comisión de Cultura. Tambien es urgente que lo hagas para oficializar todas esas gestiones emprendidas. A mi me parece muy bien. En cuanto a los dibujos de los diarios, de Daniel, no hacen falta a mi juicio clisés, sino fotografías de ellos con los pies al dorso. Lo otro sería muy lento y su envío tendría más dificultades. De todas maneras pueden dejar esto para decidir por esa subcomisión. Haré que ella te conteste inmediatamente y que trate de habilitar fondos para estos trabajos, debiendo referirte en la carta tambien a esto.
La Guía de Galicia de Otero Pedrayo no la recibí, espero que quizá llegue alguno de estos días. Recibí las direcciones y los poemas de maldizer. Me alegró mucho el saber que había gustado mi carpeta y el libro de Varela, sobre éste me gustaría que enviases los recortes de las notas que se publiquen para entregárselas a él. Todos los amigos os recuerdan con cariño, Lorenzo y Marika, Novoa y Chela, Rotzait y Perla y Lipa y Esther. Todos tienen para vosotros un recuerdo y preguntan noticias vuestras.
Pongo punto final a esta carta para no hacerla interminable. Continúo pintando, estos días intensamente, y tengo algunos proyectos de los que te daré cuenta.
Recibid Evelina y tu de Maruja y mío el fuerte abrazo de vuestro amigo:
Seoane

1954-11-23 Mencionado/a
Carta de Seoane a Fernández del Riego. 1954
Bos Aires
Vigo
Orixinal Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Seoane a Fernández del Riego. 1954 en 23/11/1954

Buenos Aires, 23 de noviembre de 1954
Sr. D.
Francisco F. Del Riego
Vigo

Querido Del Riego:
Recibí tus dos cartas con los dibujos de Maside, las notas tuyas, las fotografías del reportaje sobre “Galaxia” y la crónica sobre Otero Pedrayo de Alvarez Blázquez. Todo él constituye un valioso material de interés para la revista, del que estaba muy necesitado. Te adjunto las tres copias de cada uno de los grabados para la monografía con el objeto de adelantar los trámites necesarios para su publicación.
Convenía que en el tomo de [Antonio] Vilar Ponte incluyéseis el discurso de él a la Academia, que fué, lo recuerdo muy lejanamente, un gran discurso. Estoy seguro de que el tomo de Ponte ha de constituir un libro fundamental de nuestra bibliografía. Fué uno de los hombres a quienes todos, sin darnos cuenta muy bien de la deuda a veces, debemos más. No importa que sea grande la cantidad de dibujos de Daniel, es necesario recoger todos los que se puedan. Se pueden hacer fotografías de varios juntos para enviar a ésta y se pueden tambien incluir en una misma página más de uno en la edición que aquí se haga. Si no los recogemos nosotros, probablemente los que vengan atrás nuestro no lo harán y hay que aprovechar tambien hasta donde sea posible el acuerdo del C. Gallego de editar su obra completa. Comunica al Centro todas tus gestiones. Son importantes las breves prosas de Daniel, algunas “cousas”, entre otras las de los domingos de El Pueblo Gallego y creo que de Galicia, no recogidas en sus tomos. Hay que clasificarlas. Tambien los afiches y fotografías, si se encuentran, de los decorados para Valle Inclán y para la Polifónica. Todo lo que se pueda de él es necesario preservarlo de un posible olvido de su labor más importante, la del dibujante y escritor, y tambien de que esa obra se conserve únicamente en unos archivos cuyo destino es siempre incierto.
Siento profundamente la noticia que me dás de Cebreiro, me pareció siempre un valor nuestro malogrado por la pereza y por el escepticismo. Por mi parte le profesé, desde que le conocí, una honda amistad.
Con saludos cariñosos para Evelina y para tí de Maruja y míos, recibe el gran abrazo de:
Seoane
Saludos para los dos de Perla, Enrique [Rotzait], Esther, Lipa, Marika, Lorenzo, etc., de todos los que son en ésta, desde vuestro viaje, amigos vuestros y nuestros. Te agradezco tambien en nombre de Nóvoa y mío la nota de La Noche; por tus crónicas se pueden ir sabiendo que Galicia existe fuera de Galicia. Elena Colmeiro debe de llegar a esa uno de estos días.
[Manuscrito]

1960-04-27 Mencionado/a
Carta de Burd a Seoane. 1960
Bos Aires
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Burd a Seoane. 1960 en 27/04/1960


Buenos As., abril 27-1960

Caros Luis y Maruja:

Me apuro en escribirles apenas recibida vuestra carta. El giro sale rápidamente y estará en manos de la hermana de Maruja antes de la fecha que piden. Lo único que temo es que sea difícil vender bien los dólares en Madrid. Ojalá me equivoque.
Espero que todo salga bien y que no tengan otras preocupaciones que mirar museos.
No me sorprende que te entusiasme Venecia. Un milagro pétreo imposible de representárselo sin estar allí, sin respirar su atmósfera silenciosa.
Quise contestarles las lindas palabras anteriores. ¿Por qué no lo hice?... Esther se apuró en romper la rutina casera y yo no. Quise compartir las emociones de sus caminatas y observaciones, quise rebatir algunos conceptos para dar la impresión que la presencia polémica de “los Seoane” era viva. Ahora ya no me acuerdo y prefiero no releer.
¿Ya vuelven en junio? Si hay alguna posibilidad de que se queden más tiempo, escriban el correspondiente S.O.S.
Maruja: gracias por los tres tercios de Europa que me enviaste por partes. Hace tiempo que los estoy siguiendo en escala 1/500.000. Es un verdadero anticipo de gourmet. Me enviaste más de lo pedido. ¿Alcanzaron los U$? Gracias por todo.
Cuando salga el giro, mandaré otra carta con los detalles correspondientes. Esta es sólo para que estén tranquilos, sin trabas en el turismo.

Un abrazo con palmadas y todo de

Lipa y Esther

1963-06-03 Mencionado/a
Carta de Azcoaga a Seoane. 1963
Madrid
Xenebra
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Azcoaga a Seoane. 1963 en 03/06/1963

Madrid, 3 de junio de 1963

Luis Seoane
Ginebra

Querido Luis:

Contesto a la tuya del 28 de mayo, después de “refeccionar”esta pobre máquina mía... El sábado último tuvimos la alegría de cenar con Esther y Lipa Burd, circunstancialmente en Madrid, por cosas de negocios... Están muy contentos pensando que podéis llegar a ésta el 15 de junio. Pues el 18 toman el avión para Barcelona, después de recorrerse el norte español, tarea que iniciarán dentro de tres días. (Hoy quedaron en llamarnos para ir a ver el Arte de España y América. Y no sé por qué, aún no lo han hecho...)
Con Trabazo te dedicamos grandes parrafadas, cuando este reajuste enloquecido y enloqueciente, nos permite a María y a mí bajar por los “Gijones”. Por este mismo correo, informo a Rafael Dieste –aunque supongo lo estará– de tu próximo arribo. Pasado mañana inaugura en Prisma –donde la hizo Laxeiro– Mercedes Ruibal, que me escribió recientemente de Vigo. De novedades argentinas, aparte las citadas, no tengo que hablarte más que de la llegada a Madrid de Enma de Cartosio...
Comprendo perfectamente lo que me dices en la tuya. Si mi “reinstalación española” no me está resultando nada fácil, ¡imagínate como te lo va a resultar a ti! Confío, sin embargo, Luis en tres de tus valores, y por este orden: en lo que vas a realizar en el Castro, en la calidad de lo que traes hecho y en el empuje tremendo que siempre te ha distinguido. Con Blum lo comentábamos, y aunque conveníamos que este país no está nada fácil ni para Barraganes ni para otros “anes” o “agas”, creíamos que tu llegada merecía la pena. Y que no debes desanimar.
Esas ganas de venir a España para trabajar en no sé en qué, me parece lo más interesante. ¡En eso estoy yo...! Y no importa que aún no haya vendido una escoba. Una pereza tremenda y un afán escueto de vivir me tienen como “en el barco”. ¡Pero ya saldremos de todo! Cuando pertenecemos a los que nunca decimos: “¡Ya triunfaremos!”
Las chicas están trabajando y estudiando. (Por el trabajo les dan cantidades miserables) El Rafaelito, a trancas y barrancas con los estudios. María tiene enormes deseos de ir de compras con Maruja, de pasear con ella, de charlar de lo divino y de lo humano…De manera que con esto y con nuestro afán de “trabajar en lo que nos echen”, pueden fundarse simpáticas perspectivas.
Llegó Casona para celebrar las 200 representaciones (400.000 pesetas) de su Barca sin pescaor. Esta noche el teatro de Cámara recuerda a Ramón Gómez de la Serna representándole su Corona de Hierro. Sabrás que Luisa Sofovich ha aparecido como pimpante colaboradora de Arriba a la muerte de su esposo. Sorprendiéndonos profundamente a quienes hace años la tratábamos...
Lamento la situación de los argentinos y españoles que por ahí residen y de los que me hablas. ¡Peor para ellos! Eso de pertenecer a la legión extranjera de la burguesía es cosa que hacen muchos españoles, argentinos, finlandeses y hasta judíos... Yo no entiendo una palabra de muchas actitudes, riéndome serenamente de ellas. Porque uno, aunque mal le esté decirlo, no pueda vivir adherido a otras convicciones que a las que de siempre le han nutrido... El paréntesis de “lo moderno” va resultando demasiado largo. Y los modernos se hacen del Opus Dei, de la O.N.U de la O. I. T., etc., etc., porque esto de vivir de lo que a uno le echan, no es por otra parte nada simpático.
Nos encontrarás en Madrid cuando vengas, viejito, porque eso de veranear no es palabra para los Azcoaga. ¡Ya veranearemos por los mares a primeros de año! Se me hablaba el otro día de 15 días en Benidorm baratitos. Pero los “empleos” de las hijas, los estudios del bigardo y la “iliquidez” amenazante de nuestra economía, dirá la última palabra; vale decir: “no hay veraneo”. De manera que aquí nos tenéis para recibiros con el cariño y la amistad que siempre os ha tenido el clan.

Azcoaga

1963-06-19 Mencionado/a
Carta de Seoane a Scheimberg. 1963
Madrid
Bos Aires
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Seoane a Scheimberg. 1963 en 19/06/1963


Madrid, 19 de junio de 1963

Sr. Simón Scheinberg
Buenos Aires

Mi querido amigo:

Llevamos algo más de una semana en Madrid. No hemos visto casi nada ni, en general, a nadie que no fuese de nuestra familia. Hoy salieron para Barcelona Esther y Lipa. Con ellos estuvimos una mañana en El Escorial viendo las líneas severas de una arquitectura hecha de razón, contemplando, además, por breves instantes El carro de heno de El Bosco. Me acordé de un amigo que en su apasionamiento político encontraba tétrico este edificio y veía a su través lo negro de España. Confundía severidad y medida con otras cuestiones. España sorprende a las gentes y son los mismos españoles, a mi juicio, los principales creadores de mucha confusión y españolada. Nos hemos habituado como permanentes. Juzgamos a Carlos I o Felipe II, Trastámaras o Austrias, como personajes de hoy, sin calcular la época en que les tocó actuar. Se habla del temperamento de los españoles y se juzga por una de las caras de la moneda dejando de lado la otra cara, el canto, material, decoración, etc. El Escorial es para mí una de las obras más lógicas de la Península Ibérica, representativo además de uno de los períodos de su historia más absolutamente razonable, cuando todo se medía y legislaba haciendo que el cálculo fuese norma de Gobierno. España era entonces fría y flemática y eran otros europeos los que tenían la sangre caliente y voceaban. El fracaso económico cambió más tarde sangre y voces. La economía, todo el mundo lo sabe en nuestros días, altera el temperamento de los pueblos y de los hombres, cambia sus gritos y las virtudes o defectos de la sangre y de la herencia. La teoría de los reflejos es tanto como una ley biológica una ley económica. Cuando alguien dice toma a otro, por lo general, se le produce saliva en la boca. Toma y daca es un principio de economía. Pero me estoy perdiendo con todo esto. Lo que quiero decir es que me maravilló volver a ver El Escorial y juzgarlo pensando luego de lo visto unido a esa capacidad de medida un vigor que tiene algunas veces el español. Herrera, Velázquez, Cervantes, Juan de la Cruz... Y mucho más viéndolo con Esther y Lipa que saben observar muy bien y no se dejan desorientar por juicios precipitados. El Museo de Arte Contemporáneo, el único que vi hasta ahora, tiene a su entrada dos notables obras de escultura en piedra de un escultor gallego, Otero Besteiro, que figuran un cerdo y una vaca. Dentro una preciosa cabeza de caballo. Pero no tuve tiempo realmente a juzgar nada de lo poco que hasta ahora vi. Aquí me encontré con muchos parientes que hacía más de un cuarto de siglo que no veía, de todas las ideas y temperamentos, y con uno sobre todo, un tío mío que lleva el mismo tiempo que yo fuera de España, algo menos, que tiene 82 años y que regresó lleno de nostalgia para volverse para siempre seguramente a México. Estoy con ellos desde hace una semana. No hacemos nada más que hablar y comer. Lipa les contará.
Aquí alquilamos un pequeño departamento como centro de trabajo. Pienso pintar mucho. En Suiza, dejé un contrato en Ginebra con una galería que va a representar mis grabados, me encargaron un mural en Zurich para unas oficinas, que tendré que entregar en septiembre, y se expondrá pintura en Basilea, seguramente en otoño.
Esto es todo. Creo que conseguí bastante hasta ahora.

Un abrazo para todos los amigos comunes, para Aída, usted y los suyos, de Maruja y mío, los recordamos a todos. Y otro más grande de:

[Seoane]

1963-06-28 Mencionado/a
Carta de Seoane a Pagano. 1963
Madrid
Bos Aires
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Seoane a Pagano. 1963 en 28/06/1963

Madrid, 28 de Junio de 1963

Sra. Sara B. de Pagano
Buenos Aires

Querida amiga:

Una carta muy breve para dos noticias tambien breves de nuestra vida. Estamos en Madrid desde hace veinte días. Estamos encantados de muchas cosas de la ciudad y del pueblo, y se confirma y agudiza nuestro desencanto y aversión de otras. La ciudad parece más próspera, asimismo las gentes, pero de cualquier manera esta prosperidad es, a nuestro juicio, un milagro de picaresca. En el Siglo de Oro los hidalgos hambrientos lucían su atuendo por las calles de las ciudades castellanas y exhibían entre sus labios un palillo de dientes como si de verdad se hubiesen dado el banquete con el que soñaban. Ese palillo de dientes es ahora general y las trampas son de una gran variedad. Tanta como jamás hubiesen soñado los autores de novelas picarescas del pasado. El pícaro Guzman de Alfarache conduce ahora un automóvil último modelo y tiene un televisor nuevo cada tres meses, pues, cada tres meses, la casa que primero se lo vendió a crédito se lo retira. El automóvil es ahora el palillo de dientes. Este es el caso de la pequeña burguesía. En el de las clases más modestas, las trampas son menores y más necesarias, pero tambien existen. Es una cadena de ingenio que no conozco donde nace y termina, aunque lo sospecho. La gente del pueblo es siempre amable y simpática y nosotros estamos encantados de estar aquí aunque solo sea por breve tiempo. Una mujer que vende lotería derrocha gracia por vendernos un billete y nosotros acabamos de comprárselo, más que por el posible y futuro premio por el instante de espléndida literatura que nos hace vivir. Y así el mozo de café, el empleado y el obrero a los que nos dirigimos por cualquier cuestión. Hasta ahora no hemos visto casi nada más que calles y pueblo. El Escorial y algún museo, pero, momentáneamente, es la calle lo que más nos atrae. Ya les escribiremos sobre todo esto con más calma. Mañana vamos a Salamanca donde estaremos dos días. Volveremos el lunes. La próxima semana marcharemos a Asturias y Galicia después.
Ahora, Sarita, quisiéramos pedirle un favor y es que me gire si es posible el dinero que pueda tener de los cobros de cuadros a La Coruña, a la siguiente dirección: Sr. Emilio Fernández (Para Luis Seoane). San Andrés 162. La Coruña. De modo que nos llegase en el transcurso del mes de julio. Sentimos molestarla con este problema, pero es seguro que vamos a tener necesidad de él. Dias pasados le escribí a Scheinberg y a Falcini. Hoy tambien le escribo a Sofovich, así iré haciéndolo a todos los amigos. Con Esther y Lipa pasamos dos espléndidos días en Madrid. Saludos a todos los amigos comunes en nuestro nombre. De todos nos acordamos. A Silvia, a Anita, Nélida, María, Petroni, etc. A todos un gran abrazo de Maruja y mío y otro de los dos para usted y los suyos:

[Seoane]

1963-07-15 Mencionado/a
Carta de Scheimberg a Seoane. 1963
Bos Aires
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Scheimberg a Seoane. 1963 en 15/07/1963


Buenos Aires, 15 de julio de 1963

Querido Seoane:

Estoy realmente alarmado. De tres cartas que le escribí a Vd. sólo ha recibido la segunda. La última, del 8 de junio pasado, como medida de seguridad, se la despaché certificada al nombre de su cuñado en Madrid. Salvo que Vd. haya recibido ésta con retraso –después que me despachó la suya del 19 de junio, en la que me habla de su viaje y admiración por El Escorial–. Comparto su entusiasmo y admiración por esta monumental e incomparable fábrica arquitectónica. Desde 1920, en que visité por primera vez el Escorial, admiro a Herrera y en las dos veces que volví a visitar España, nunca dejé de hacerlo al Escorial –éstas con Aída– y mi admiración no ha hecho más que acrecentarse. Su estilo –modelo de sobriedad y de limpieza– corresponde a mi juicio al estilo de vida de la época de Felipe II, ascético, pero en modo alguno pobre (que son dos cosas distintas). Allí, en el Escorial, además de El Carro de heno de ese gran surrealista que fue El Bosco, he vuelto a ver siempre con deleite el San Mauricio, del Greco, y creo que un Expolio1 maravilloso de Goya –con un Cristo estupendo en el centro, envuelto en una túnica de amarillo de seda (allí lo he visto?), un Velázquez y creo que un par de Tizianos –entre muchas otras de valor–.
Ya aquí, en nuestro Buenos Aires, estuvimos unos días con Esther y Lipa, quienes nos transmitieron sus afectuosos saludos. Muchas gracias por recordarnos y pensar en los pobres que no podemos viajar.
De haberse realmente perdido mis dos aludidas cartas, me daría una verdadera pena, pues la historia habrá perdido irremisiblemente el testimonio de dos nuevos augurios políticos míos total o casi totalmente equivocados –como casi todos los míos–. En efecto, a pesar de mi temor de que se llegara a votar el 7 de julio (con proscripciones y ostracismos) el país votó –y creo que con una sensatez que no habría sospechado–. Por mi parte, colaboré en ese acto de sensatez votando para Presidente y Vice la fórmula de Ilía-Perette, de la UCRP (que era una manera de votar contra Aramburu y el continuismo). En el caso de Ilía, hay por lo menos: 1º, que es un hombre honrado y de una vida limpia; 2º, que prometió anular –y por decreto, como corresponde– los contratos petroleros, en cuyo nombre se ha saqueado al país (aunque Sofovich siga creyendo lo contrario); 3º, prometió comerciar con todos los países que quieran comprarnos y vendernos; y 4º, promete anular las proscripciones y los decretos en que se procesa las ideas y en los que, so capa de anticomunismo, se coloca en el index a todas las fuerzas liberales y progresistas del país. Esperemos que esta vez los militares permitan que esas promesas se cumplan. Por de pronto, hay muchos de éstos que están deseando que alguien tenga los c... suficientes para hacerlo. Además que hay una experiencia que no puede repetirse...
Permítame que por razones de prudencia y para no equivocarme una vez más, interrumpa aquí mis pronósticos y esperanzas. El nuevo gobierno tendrá que luchar a brazo partido con los sectores más reaccionarios del Ejército (que son los más) y con el Pentágono, que no se van a cruzar seguramente de brazos y movilizará al ejército de mulatos que lo sirven. Y no sigo. Cuanto menos escriba, menos me equivocaré.
Por de pronto, hay una verdadera euforia en el país y yo participo de ella –aunque, le confieso, me alarma una sola cosa: el coro de aplausos conque ha sido recibida esta victoria de la UCRP. Además, son muchos –y yo entre ellos– los que se alegran que hayan sido desoídas las órdenes de nuestros dos santones: Perón y Frondizi, aunque de paso hayan sufrido un descalabro los de la CGT.
Y ahora a otra cosa: en mi última, le escribí de una sección argentina de pintura, escultura y grabados que un grupo de amigos piensa protagonizar dentro del Museo de Bellas Artes de La Habana. La primera lista de obras la integrarían: Usted, Alonso, Anadón, Audivert, Badi, Berni, Castagnino, Diomede, Giambiagi, Lea Lublín, Policastro, Soldi, Spilimbergo y Urruchúa, y de los escultores, Falcini, María Carmen y talvez Sibelino. A Badi le escribió Falcini y a Berni y Spilimbergo, Falcini y Castagnino. A mí me encargaron que yo obtuviera su asentimiento. Luego que las obras de éstos hayan llegado a su destino, el grupo organizador ampliará la nómina –aunque cuidando siempre que se trate de artistas con títulos para figurar en un Museo. Piénselo con calma, y mándeme su consentimiento a la brevedad posible.
Lo felicito por el mural que le han encomendado y la preparación de sus Exposiciones de grabados y pintura. Estoy seguro que tendrá éxito –y tenga presente que en esto acierto bastante más a menudo que en política. Mándenos noticias, para seguirlo en su carrera de éxitos.
Por sus últimas cartas llegadas a amigos, y más por lo que nos dijeron Esther y Lipa, veo que están Vds. contentos de encontrarse en España. Me alegro, aunque no se encariñen tanto como para quedarse allí definitivamente. La Argentina –a pesar de todo– sigue siendo un país donde es agradable vivir y si mis augurios y los nuevos gobernantes no nos fallan, se volverá a vivir sino como en la belle époque, por lo menos bastante mejor que ahora. Lo de la belle époque corresponde a una asociación de ideas que no deja de ser lógica –pues cada vez que pienso en Balbín (jefe virtual de la UCRP) no puedo dejar de hacerlo simultáneamente en los buenos tiempos del tango con corte y el conventillo de las 14 provincias –mejor desde luego que “villas miseria” de hoy.
En cuanto a otras cosas, estoy pobre de noticias. Salgo poco para no hacerlo sin Aída, cuya sordera no mejora. A veces, ella se olvida y sobrepone, aunque otras sufre mucho con lo que le pasa.
Dentro de unos momentos, veré a Varela (Lorenzo) que me citó para EUDEBA. Le dije en mi última que la exposición de los dibujos de los 10 fue un éxito de público y la edición de los 10 cuentos (120 mil ejemplares) se está vendiendo como pan?
Mis Cartas europeas están casi listas. Todavía no vi como quedó la tapa que Vd. me dibujó (espero que resulte estupenda). Manuel López –que ya se repuso después de casi dos meses de enfermedad– retomó a su cargo el cuidado de la edición, en la que suprimí el pie de la editorial. Le manda muchos saludos.
Y termino. Un gran abrazo para Maruja y Vd. de todos nosotros y que sigan bien y con suerte. Saludos a los amigos que le salgan al paso. Chau,

Scheimberg

O autor refírese á obra de Goya: El Prendimiento de Cristo

1963-12-11 Mencionado/a
Carta de Seoane a Burd. 1963
Madrid
Bos Aires
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Seoane a Burd. 1963 en 11/12/1963


Madrid, 11 de Diciembre de 1963

Sr. Lipa Burd
Buenos Aires

Queridos Esther y Lipa:

No sabemos desde hace meses nada de vosotros. Os hemos escrito dos cartas y no hemos recibido contestación. Suponemos que el trabajo y las preocupaciones os habrán impedido escribir y, como me sucede a mi a menudo, fuísteis dejándolo de un día para otro. De nosotros supongo habréis tenido noticias por amigos comunes. Continuamos en España. He trabajado mucho, grabado y pintado y realizado dos exposiciones, una en La Coruña y otra aquí en Madrid, que está abierta hasta el domingo próximo. Las dos exposiciones con éxito y de ellas hablaremos con calma a nuestro regreso, pues ocurrieron sucesos notables que tienen que ver con mi larga ausencia y con las cosas de España. Se publicaron sobre las dos exposiciones numerosos artículos y notables críticas. En Galicia estuvimos viviendo en casa de Díaz Pardo, que me cedió un enorme estudio para trabajar, en las cercanías de La Coruña, a dos kilómetros de la ría de Sada. Pasamos dos meses espléndidos con ellos. Trabajé mucho y gran parte de mi exposición actual de aquí es procedente del trabajo de Galicia y de aquí mismo, de Madrid, hecho en el pequeño departamento que vosotros conocísteis. Siempre hemos estado esperando tener noticias de algún nuevo viaje vuestro a ésta, de los dos o de Lipa solo. Madrid empieza a animarse con las fiestas de fin de año. Se iluminan los árboles de las plazas y algunas calles con lámparas de colores y es posible que todo resulte de un efecto fantástico si llega a hacer buen tiempo en los últimos días de este mes, pues hasta ahora llueve siempre y nieva en bastante cantidad en Castilla. Hemos recorrido museos, como siempre, pero esta vez anduvimos mucho por las calles. Mezclándonos con la gente, viviéndolas, como no habíamos hecho en Junio, pero nuestro gozo continúa siendo el estar con amigos e ir al cine. A este cine del Madrid actual, limitado, doblado de voces, pero generalmente de locales muy confortables. Exposiciones individuales de pintura he visto muy pocas, algunas interesantes entre ellas una de Fautrier, que no me entusiasma demasiado y otra de Cossío, que precisamente fué antecedente de Fautrier cuando éste no soñaba en pintar como ahora lo hace y en su época precisamente de París. Una de pintores venezolanos que a mi me interesaron muy poco, y, ayer, inauguraron una de pintores jóvenes italianos, organizada por la Bienal de Venecia, a la que no hice más que asomarme y es casi toda de carácter informalista, pero más limpia de color, por lo que vi, de lo que es habitual en estos, y neo-figurativos, siguiendo algunas nuevas tendencias norteamericanas. Tambien una colectiva de los pintores extranjeros residentes en España, casi todos habitantes en las Baleares y casi todos de nacionalidades de monedas fuertes, un treinta por ciento de norteamericanos y otro cincuenta por ciento del norte europeo, lo que hace sospechar que viven en esas islas con el importe del alquiler de sus departamentos y casas de sus ciudades o lugares de orígen. Dan muchos de ellos la sensación de ser aficionados que buscan de distraer sus ocios a quienes las nuevas escuelas de pintura les resulta de fácil imitación. Mucho juego con materiales muy diversos y mucho tachismo a-la-buena-de-Dios. En el centro de la sala un busto de unos cinco metros ejecutado por un alemán, con ramas secas y paños negros del color de los ataúdes, de una funebrería sin gracia y pesada, siquiera tuviese un poco de oro y violeta para imprimirle más aire de pompas fúnebres. Al lado de esto los coches fúnebres de Buenos Aires resultan una fiesta aparte de estar modelados y tallados por alguien con oficio. En general las mejores exposiciones que ví, aparte de la de Cossío y los italianos, aunque difiera de ellos, es de gente joven de aquí, muy preocupados por una posible pintura social dentro de las nuevas tendencias.
Os rogamos que escribáis algunas pocas líneas con noticias. Regresaremos posiblemente en febrero.

Ahora recibid el fuerte abrazo de Maruja y mío y nuestro deseo de un feliz año 1964 para vosotros y los vuestros:

[Seoane]

1967-03-17 Mencionado/a
Carta de Seoane a Shand. 1967
Madrid
Bos Aires
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Seoane a Shand. 1967 en 17/03/1967

Madrid, 17 de marzo de 1967

Sres. Susana y William Shand
Buenos Aires

Mis queridos amigos:

Recibimos la carta de ustedes. La última recibida de Buenos Aires desde hace veinte días. Estamos alarmados por la falta de respuesta de nuestros amigos. Suponemos que se trata de irregularidades de correos o algo así, pues casi todos ellos son, en general, atentos corresponsales. A nosotros, a Maruja y a mí, nos afecta esta falta de comunicación. Dos veces al día acudimos al buzón a ver si llegó alguna carta y siempre lo encontramos vacío y, naturalmente, nos produce tristeza. Madrid está muy bien esta temporada en cuanto a clima. Parece haberse adelantado la primavera y gozamos del paseo por las calles. También esta temporada, por excepción, según parece en los últimos tiempos, se están representando algunas buenas obras de teatro: Bertol Brecht Madre Coraje y El buen alma de Sezuan, espléndidamente puestas en escena, con muy buenos actores; Valle Inclán en tres piezas cortas, La cabeza de Bautista, La enamorada del rey y La rosa de papel, las que han obtenido más éxito de las representadas este año y el pasado de este autor. Espléndidos decorados, actores, movimiento en escena, etc. Valle Inclán resulta una revelación para la gente joven. Lo que no entendieron los padres y abuelos resulta que entienden muy bien sus hijos y nietos, que lo consideran absolutamente renovador del teatro español. Benavente y Arniches y cuantos tuvieron éxito en los años de su plenitud, del 900 al 20, o algunos años más tarde y, cumplieron en 1966, o el año anterior, su centenario de nacimiento, pasaron por los escenarios sin pena ni gloria. A Valle Inclán apenas estrenado en los años de triunfo teatral de ellos, desdeñado de las grandes compañías, es ahora el renovador y los jóvenes críticos y el público encuentran en su obra, no sólo el afán que tuvo de renovar el teatro español, haciéndolo más expresionista, menos doméstico, más teatral, haciendo que las pasiones se mostrasen más relevantes y esquemáticas que lo que solían hacerlos los amables autores e entonces, que se mostraban muy sutiles, haciendo un teatro familiar donde predominaban los sobreentendidos sociales, sino su valor actual, permanente, tanto de la tragedia o del drama que plantea como de la forma como lo hace. Lo que confirma la necesidad de unir formalismo a intención, algo que yo busco sin encontrarlo, quizás, en lo que hago. De cine lo que tuvo trascendencia estos días fue el festival de cine checoeslovaco. No hubo manera de entrar en la sala donde se proyectaba. La gente, joven la mayoría, hasta asistió de pie a los estrenos. Fue un éxito absoluto. Nosotros sólo pudimos asistir un día, el primero. Maruja logró asiento, yo sostuve mis buenos kilos sobre ambos pies como cuando pesaba menos, tenía diez años de edad y asistía a los cines en serie de mi infancia, a ver, por ejemplo, La mano que aprieta. Por favor, díganles a Esther y Lipa que me escriban, no sabemos nada de ellos.

Un gran abrazo para los dos con saludos a Bernardo, su hermano, y a todos los amigos, de Maruja y de:

[Seoane]

1967-03-26 Mencionado/a
Carta de Burd a Luís e Maruxa Seoane. 1967
Nova York
Bos Aires
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Burd a Luís e Maruxa Seoane. 1967 en 26/03/1967

Lipa A. Burd / Arroyo 1160.

Marzo 26 de 1967

Queridos Maruja y Luis:

Decidimos viajar hace pocos días y nos apuramos en escribirles nuestro itinerario para ver dónde y cuándo podremos coincidir, debajo de cual reloj de estación nos encontraremos esta vez:

Londres del 4 al 9 de abril (Hotel Mapleton, Piccadilly Circus)
París del 9/4 al 22/5 (Hotel Madison, 143 Bvd. Saint Germain, Vie.)
Roma del 23 al 29 de mayo.
Madrid del 30/5 al 1º de junio.
Lisboa el 2 de junio.
El 3 de junio, vuelta a casa.

Por favor, no imiten nuestra falta de cartas y mándennos una nota a Londres o París para saber de Uds. y si nos podremos encontrar.

Por ahora, un enorme abrazo máquina–escrito.

Esther y Lipa

1967-03-30 Mencionado/a
Carta de Shand a Seoane. 1967
Nova York
Bos Aires
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Shand a Seoane. 1967 en 30/03/1967


Buenos Aires, 30 de marzo de 1967

Queridos amigos:

Recibimos su carta que nos causó mucha alegría. Alegría por haber hecho un contacto con ustedes a través del Atlántico y alegría por su contenido. Yo no sé si una amistad podría sobrevivir tras largos años de mensajes epistolares –tengo mis dudas–, pero una cosa es cierta, nosotros les echamos de menos, y esto es un hecho. Es por eso que a menudo pienso que el ser humano no debe buscar la libertad porque la libertad implica una afirmación de que el individuo puede existir solo, sin siquiera la amistad de un perro. Tan pronto el hombre encuentra alguien o algo para amar, su libertad se transforma en mito. Por lo tanto, el amor es todo lo opuesto a la libertad. Qué viva esa esclavitud! Digo yo. La diferencia básica entre la esclavitud del amor y la libertad en la soledad es simplemente que el primer caso es auto-impuesto, mientras que en el segundo caso es la libertad en búsqueda de la esclavitud. Ustedes me dirán que todo esto no es más que pamplinas, y a lo mejor tendrán razón, pero en todo caso tuve el impulso de ponerlo sobre el papel para ver cómo sale.
Recién volvimos de Mar del Plata donde pasamos días preciosos, llenos de sol, de pitucos (vivimos en un departamento de mi sobrina en Playa Grande) y de mariscos. Un día comimos una paella que mereció el adjetivo “valenciana”. Después de llenarnos con porciones pantagruélicas, nos preguntamos si es posible imaginar “el hambre” y desgraciadamente tuvimos que admitir que no. No fue posible concebir “hambre” con la barriga llena. No les parece alarmante? Qué se puede esperar de los demás si uno mismo es una bestia?
Por correo separado, les mando un libro que recién llegó caliente del horno de Argentores. Aparentemente, se trata de una mujer violada, pero si ustedes quieren, se trata también de otras cosas...
Ya uno está empezando a oír rumores de exposiciones y, sin duda, tendremos una buena tanda de vanguardistas de toda especie. Habrá mucha excitación, gritos, ruidos, experimentos, polémicas y sorpresas, pero faltará un pequeño elemento de cierta importancia –la pintura. Pero, qué vamos a hacer? Hoy en día se pinta con hierro, yeso y trapos. Hay mucha trapería en todas partes.
Sabemos por Sima que su exposición se inaugura en Colonia el 22 de abril. Ojalá hubiéramos podido estar allí ese día con ustedes. Qué sea un gran éxito!
Esther y Lipa salen mañana para Europa mañana. Lipa me dijo que no pudo conseguir alojamiento en el Hotel Madison, París, por lo tanto, por favor, escríbale a la siguiente dirección:
KLM
Av. Opera 36 bis
París

Susana y yo les saludamos y les deseamos que disfruten de su estadía en ese viejo mundo que todavía tiene muchos años por delante.

Willie

Arroyo 1160, piso 10
Buenos Aires
Argentina

1967-06-27 Mencionado/a
Carta de Rafael e Emma Lifschitz a Luís e Maruxa Seoane. 1967
Bos Aires
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Rafael e Emma Lifschitz a Luís e Maruxa Seoane. 1967 en 27/06/1967


Bs. As., 27/VI/67

Queridos Maruja y Luis:

Hemos recibido la carta de Díaz Pardo en que nos cuenta de la fisura de Luis. Quisiéramos saber como sigue, por favor, escríbannos a París donde estaremos a partir del 8 de Julio próximo.
La dirección es Hotel Madison, 143 Boulevard Saint-Germain, Paris. Adjunto les remito algunas de las muchas reseñas que con motivo de la muerte de Arranz se han hecho. Como siempre todos se han dado cuenta ahora de quien era Arranz y todo lo que había hecho. Claro que todo son palabras. En fin, tenemos la gran satisfacción que hizo Arranz un poco tiempo antes de su muerte. En fin, queridos amigos, henos aquí a unos días de nuestro tan decantado viaje, y con un miedo pánico, especialmente Emma: hasta que no estemos de vuelta no creo en que vaya. Por aquí las cosas están como siempre. Exposiciones que se hacen y no para nada. Ahora hay una en el [Instituto] Di Tella—surrealismo—organizada por [Aldo] Pellegrini, pero, a mi entender, es una mezcla infame donde surrealismo es únicamente el de Xul Solar y, en algunos cuadros, [Juan] Battle Planas. Indudablemente, se me ha escapado el comentar el acontecimiento mundial del momento, que es la guerra y postguerra –Árabe-Israelí–, pero yo creo que para comentar eso es tan amplio que el ámbito de una carta no da y hay que esperar los acontecimientos –mientras tanto los acontecimientos se van desenvolviendo muy favorablemente, pero como dije, va a ser motivo de las largas charlas. Cuando piensan estar por acá. La verdad es que los extrañamos mucho. Bueno, con un abrazo y muchos saludos para Díaz Pardo y flia.

Rafael

Queridos Maruja y Luis:

Lamento muchísimo el pequeño accidente sufrido por Luis. Espero que no se desanime y espere “pacientemente” su restablecimiento. Llamó Esther Burd y nos comentó que no pudo verse con Uds. en España. Aseguró escribirles este fin de semana. Como se imaginan, a pocos días de emprender “el gran vuelo”, pienso, como pensé siempre, para que quiero todo este lío si estoy tan bien acá. Pero ya lo tomo como algo inevitable (más o menos como sacarse una muela). Es inevitable y después se tiene una gran satisfacción. Los chicos siempre los recuerdan con gran cariño y está demás decirles que los extrañamos mucho y que ya quisiéramos estar todos juntos para comentar a gusto.
A [Fernando] Arranz lo habíamos visitado poco antes, ya estaba en cama, pero por un problema de columna y se alegró mucho al vernos. Nicolás está con sus tíos, Tobe encontró la ayuda y colaboración de sus amigos y colegas y creemos se va a arreglar bien, por lo menos, económicamente.
El otro hijo de Arranz estaba bastante tranquilo y amistoso con Tobe. Lo que quiso decir Rafael más arriba es que Arranz como último trabajo grande nos hizo para una obra en Charcas esq. Gurruchaga una hermosa mural con dibujos hechos por él mismo. Realmente es hermosa. Lástima no poder tenerla en nuestra casa.
Les agradeceré muchísimo que le den mis saludos a Díaz Pardo (las tacitas ya llegaron, recuerdas Maruja?)

Un gran abrazo a Luis y otro bien fuerte para Maruja

Emma

1968-12-31 Mencionado/a
Carta de Shand a Seoane. 1968
Bos Aires
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Shand a Seoane. 1968 en 31/12/1968


Buenos Aires, 31 de diciembre de 1968

¡FELIZ AÑO NUEVO!

Queridos amigos:

Pasamos cinco días en Mar del Plata y al volver encontramos su carta. Ahora sabemos que están de nuevo en su querida Galicia con los suyos, gozando plenamente del país y todo lo que esto implica. Al leer la carta de Luis, lo vi hablando con su pasión de palabras que salen como un torrente que no acepta desvíos. Los hombres “serios” desprecian el “turismo”, pero lo que no quieren reconocer es que el “turismo” es otra manera de ver las cosas. Evidentemente, el turista no profundiza, pero esto no quiere decir que no reciba un fuerte impacto de impresiones que se suman a lo que él trae consigo, y que juntamente adquieren cierta validez. Vd. ha dicho una cosa muy, pero muy atrevida. “Creo que cada vez más me emociona un rostro de persona que una arquitectura, una calle, un museo”. Yo, en cambio, opino que a lo mejor en la arquitectura, la calle y el museo está el hombre más que en su rostro. Lo que el hombre crea es más grande que el hombre mismo. El hombre en sí puede ser pequeño, mezquino, hasta cruel, pero su obra puede alcanzar a ser grande, generosa y humana a pesar de él.
La semana pasada tuve la satisfacción de ganar un premio Municipal por una obra teatral. Lo celebramos yendo a Mar del Plata. Allí nos encontramos con Esther y Lipa y pasamos muy buenos ratos con ellos. Esta noche vamos a la casa de Bernardo a una reunión familiar. Hoy recordamos el 31 del año pasado en que gozamos en casa de Vds. el calor irremplazable de la amistad. Seguramente, se ven a menudo con los Dieste. Denles un gran abrazo de parte nuestra y díganles que no hemos olvidado la noche que pasamos con ellos. ¡Ah! y díganle a Carmen que la palabra que ella buscaba para nombrar los platitos que acompañan el copetín es: INGREDIENTES.
Les deseamos un año nuevo lleno de lo que más anhelan y vuelvan pronto. La calle Montevideo ha quedado súbitamente vacía con su ausencia.

Un abrazo fraternal

Willie

Queridos Maruja y Luis:

Willie cumple años en Diciembre. Cuando llegó su día y aparecieron sobre el escritorio dos sobres, no de propaganda comercial, los miramos con expectativa y ansiedad. Uno era de los amigos dilectos que la nostalgia agranda y ahonda en el cariño, los legendarios Seoanes. La otra, oh, milagro! una carta de la Municipalidad notificando a Willie que se concedió el premio a otras no estrenadas (50.000$ aparte del honor). Yo creo que es un hecho sin precedentes en la Argentina. Que un autor extranjero, de habla no española, gane un premio por una obra teatral en castellano. El jurado presidido por Alfredo de la Guardia era serio y bravo. Así que Willie puede estar orgulloso de haber sido seleccionado entre 280 obras presentadas. El otro premio fue otorgado a Pérez Pardella. Este año que concluye nos deja así con buenos recuerdos.
Ha sido propicio para Uds., con esa magnífica exposición (recordada en primer término en la reseña del último domingo de La Nación) con el nombramiento de académico. Tantas cosas hermosas! Tan merecidas!
También para Willie, con este premio, con una pieza teatral que tradujo, estrenada por Francisco Javier con gran éxito de crítica en el ABC (pero con un ingreso de 7.500$ para Willie) su traducción de poesía africana (Sudamericana le liquidó 10.000$ hasta ahora). En fin, vamos ganando fortunas con el arte y así llegaremos a poder comprarnos un ventilador para protegernos de ardoroso verano que tan distante debe parecerles en su Galicia querida.
Hoy tenemos un especial deseo de abrazarlos, como el 31 del año pasado cuando participamos del ágape que preparó Maruja, con los Laxeiro y el hijo de Díaz Pardo. Viva la amistad, viva la paz! Vivan los homes! Abajo los robots!

Abrazos y besos de

Susana

¡Salud!!! ¡1969!

1969-01-05 Mencionado/a
Carta de Lifschitz a Luís e Maruxa Seoane. 1969
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Lifschitz a Luís e Maruxa Seoane. 1969 en 05/01/1969

Domingo 5 de Enero 1969

Queridos amigos:

Aunque si siguen paseando tanto, me parece que los voy a dejar de querer para no extrañarlos. Acabamos de regresar de la quinta a donde fuimos ayer sábado después de haber dejado a Carlos en Ezeiza con rumbo a Lima, México (cita con Angélica María), New Orleans, California, un crucero en el Federico C por el Caribe partiendo de Miami (!) y luego New York para terminar el “rompimiento” con Missy (según Carlos). Esta vez siento más que otras la ausencia de Carlos. Dio todos sus exámenes de 2º año, una materia de 3º y marchó. Poly, haciendo honor a sus antecedentes, está reposando en Punta del Este. Con el estuvimos en Navidad y luego regresamos a Bs. As. para pasar con él, año Nuevo. Estuvimos esa Noche en lo de Marica [Gerstein] y Lorenzo [Varela], con Noemí [Gerstein] y los hijos de Marica y hasta la Nieta que por supuesto es riquísima. Había también dos compatriotas tuyos Luis, pero no recuerdo el nombre. Les hemos enviado algunas revistas de acá para que no pierdan contacto y un poco de mala para que no la pasen tan bien. El jueves ppdo. estuvimos en casa comiendo con Julia, Isidoro, Esther y Lipa [Burd]. Julia enloquecida con su viaje y llena de ganas de hacer muchas cosas. Creo que ya saben que la galería con [Julio] Kleinman fracasó. De nuestro viaje a Europa qué les puedo decir que no sean lugares comunes, pero esta vez me hizo realmente muy bien porque me fui en un estado bastante lamentable y volví recuperada totalmente y con ganas de reincidir a la brevedad. El viernes ppdo partió Noemí [Gerstein], muy agotada y en no muy buen estado físico. Esperamos que el viaje le ayude a recuperarse.

Bueno, hasta muy, muy pronto. Un gran abrazo. Para ti Maruja querida y para Luis

Emma

[Escrito na esquina superior esquerda:] Saludos a Díaz Pardo y cariños de Marica [Gerstein].


1969-01-29 Mencionado/a
Carta de Rafael e Emma Lifschitz a Luís e Maruxa Seoane. 1969
Bos Aires
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Rafael e Emma Lifschitz a Luís e Maruxa Seoane. 1969 en 29/01/1969


Buenos Aires, Enero 29-1969

Queridos Luis y Maruja:

Ayer hemos tenido la inmensa sorpresa de recibir el libro de grabados “Los pájaros”1 que realmente son fantásticos y no se imaginan que alegría es para nosotros recibir una imagen fresca del poder creador de Luis. Estamos viviendo en un páramo: hace un calor de los mil diablos, humedad, incomodidad, etc. Para colmo no hay nadie en Bs. As. salvo nosotros que fuimos solo unos pocos días a Punta para Navidad y aquí estamos haciéndole compañía a Eduardo [fillo] que está estudiando para rendir el ingreso libre a Ingeniería a finales de Febrero. Carlos [fillo] viajando y enviando muy pocas noticias. Estuvo en Perú (Machu Pichu lo deslumbró), en México, San Francisco, luego se hace un crucero en el Federico C [Costa] por el Caribe saliendo de Miami y luego va a N. Y. Y ahí…qué pasará?
Noemí G.[erstein] está en París, no anduvo bien de salud. Con Julia e Isidoro nos hemos visto en Bua [Buenos Aires] y se van pronto para Bariloche. Los Edelstein están en Bua [Buenos Aires] y pronto irán a Punta. Estamos desconectados de todo y de todos, ya que el trait-d´union, se escribe así?, lo harían Uds. con su magnífica hospitalidad que por supuesto extrañamos muchísimo. Lipa y Esther [Burd] partieron hoy para México y ya me estoy regocijando con las fotos que traerá. Hoy me encontré en la calle con Rotenberg Abrasha. Salen para Bariloche por el mes de Febrero. No se imaginan que ganas tengo de visitarlos por allá.
Qué piensan hacer; qué programa tienen? Cuenten y escriban todo y, sobre todo, no hagan lo que hacemos nosotros: escribir poco y mal.
Querida Maruxiña: Marica [Gerstein] te agradece muchísimo tus saludos, alma buena. Te extrañamos mucho a vos tus cantos, (aunque últimamente mermaron bastante). Hoy, es decir, dentro de un rato, nos vamos por unos días a P. Este y quiero despachar esta antes. Cariños a Díaz Pardo y flia., y a Uds., muchas gracias!! y cariños y + cariños.
Y hasta prontito.

Saludos de Poly [Eduardo fillo] y de Rafael.
(Yo también dibujo, ¿no?)

Emma

A autora engade un debuxo da súa man que representa figura sentada nunha cadeira
1 Refírese a obra de Luis Seoane, Homenaxe a un paxaro (1968)

1969-03-20 Mencionado/a
Carta de Lifschitz a Luís e Maruxa Seoane. 1969
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Lifschitz a Luís e Maruxa Seoane. 1969 en 20/03/1969

Marzo, 20-1969

Queridos Luis y Maruja:

Recibimos v/ espléndida carta en la que parecen anunciar v/ regreso para finales de Abril, cosa que nos pone muy contentos. Carlos [fillo] regresó hace unos días del suyo y lo pasó muy bien y adquirió nuevas experiencias en Lima y México. En México fue muy bien atendido por Angélica María y su familia. Regresaron también el Domingo ppdo. Lipa y Esther [Burd] por supuesto contentísimos aún no los hemos podido ver y hoy nos vamos por 3 días a P. del Este y quizá haremos lo mismo para Pascua. El martes 18 estuvo en casa Eduardo Jonquiéres. Reunimos entonces un poco a la gente que estaba dispersa durante el verano. Jonquiéres luego va a Centro América y EE.UU. antes de regresar a París. El hijo Alberto está en Granaderos1 (Salto de Rana) y él se lamenta que hace 1 ½ que no lo veía y ahora solo lo puede hacer los sábados, pues no le dan permiso para más. Hemos recibido carta de Noemí [Gerstein] desde Israel. Está cautivada por el país y espera regresar para el 29 de este mes. En Punta hemos visto a Marica [Gerstein] y Lorenzo [Varela] que este año alquilaron casa en P. Ballena para que puedan ir también hijos y nietos. Enzo está preparando su nueva galería esperando inaugurarla para Julio, cosa que no creo, pues todo tarda mucho.
Así que Luis no se quedó tranquilo hasta tanto no incursionó en el teatro?
Perdonen esta carta corta y mala, pero quiero despacharles estas revistas antes de irme.

Abrazos, cariños y saludos a los Díaz Pardo.

Emma

1 Se refire a “Regimiento de Granaderos a Caballo “General San Martín”

1970-06-09 Mencionado/a
Carta de Seoane a Díaz Pardo. 1970
Bos Aires
O Castro [parr. Osedo, conc. Sada]
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Seoane a Díaz Pardo. 1970 en 09/06/1970

Buenos Aires, 9 de junio de 1970

Sr. D. Isaac Díaz Pardo
El Castro

Querido Isaac:

Llegamos el sábado a las 11 de la mañana hora argentina a Ezeiza y nos esperaban un núcleo de amigos. El resto del sábado, la tarde, lo pasamos con mi familia, primera parte, y durmiendo desde temprano. El domingo vinieron amigos a casa. Muchos preguntas sobre vosotros de Scheimberg, Lipa Burd y Esther y los Lifschitz. Contestamos a todas. El lunes, ayer, estuvimos pendientes de la radio. Onganía cayó sin pena ni gloria. Creemos que el pueblo se alegró, nosotros desde luego. Esto es todo en poco más de dos días. Los amigos me presentaron un programa de catorce películas que por lo visto resulta indispensable ver, encabezadas por Z y La caída de los dioses que llevan muchas semanas en cartelera.
Antes de salir de ahí hablé con Martínez Barbeito, quien enviará, dijo, más obras para el Museo. El dibujo de Maside fue una primera entrega. El viernes, nos ofreció una comida Álvaro Gil en su casa, en la que estuvieron presentes Felipe y Totora, los Rey y Paz Andrade. Álvaro Gil dona un Frau, el pintor vigués de la generación de Maside, y un Grandío. Está entusiasmado con el Museo. Se trata de una donación inmediata, independientemente de las otras. Felipe Armesto dona la caricatura de Prudencio Canitrot hecha por Castelao, a cambio de otra, de Cousas da Vida, que Valentín prometió darle. De recoger las obras donadas por Álvaro Gil quedó encargada Beatriz Rey. Fue una comida muy simpática en la que todos parecían unos vendedores del rastro o del Mercado de las Pulgas.
Cenamos en vísperas de venirnos, el jueves, con Chávarri y María. Muy bien, pero por conversaciones que tuve con otras gentes, cuidado con envolverse con sindicatos. Nadie quiere saber nada de éstos. Quizás se pueda trabajar con Chávarri al margen de éstos. A mí continúa pareciéndome leal y buena persona. Esto es todo. Te escribiré con más calma e informándote de lo que pueda. Estoy exponiendo, no sabía, en Rosario. Te enviaré catálogo.

Un abrazo a todos, a Mimina, a José, a José Luis, Ángel, etc., y especialmente a Carmen y Rafael que suponemos de regreso de Rianxo.
Uno fuerte para ti de:

Seoane

Nota: Laxeiro está exponiendo en Art Gallery de aquí. Hablé por teléfono con él. Nos veremos hoy. Llegamos a tiempo, te lo digo antes, para presenciar el nuevo golpe de Estado. La gente está optimista, del pueblo, se entiende. Esta vez parece ser que las ideas foráneas procedían de España y contra esas ideas se habían sublevado en 1810.
Te envío esta cita de LE CORBUSSIER que creo muy interesante para un próximo Congreso de diseño y para L[aboratorio] F[ormas]: “Ustedes ríen porque registro el molino de viento de hierro, ese molino que gira por todas partes en la Argentina al lado de las casas. ¿Piensan que lo denunciaré por no estar diseñado, en dórico, gótico, corintio o toscano y ser simplemente ferretería?
Nuestras casas serán correctas cuando concuerden con el molino de viento, que es un hecho honesto”
Le Corbusier-1929.

1971-04-30 Mencionado/a
Carta de Rafael e Emma Lifschitz a Luís e Maruxa Seoane. 1971
Roma
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Rafael e Emma Lifschitz a Luís e Maruxa Seoane. 1971 en 30/04/1971


Roma, 30/IV/1971

Queridos Maruja y Luis:

Llegamos a Roma con pocas horas de diferencia con vuestra partida el día 27, cosa que lamentamos muchísimo. Hoy ya tenemos un mensaje de los Burd, que ya están acá, pero aún no nos hemos visto en lo que respecta al hospedero ladrón de que habla Luis, lo hemos encontrado o, si por lo menos no es el mismo, es muy parecido, aunque lo que me parece es que no se trata de ladrones, si no de que aquí las cosas están muy, pero muy caras y que tendremos todos que reconocer que en Argentina (y supongo que en España) por lo menos en este aspecto estamos muy bien. Bueno, queridos, la experiencia que hemos vivido en Grecia es extraordinaria y aunque no pudimos ver la isla de Helios debido a mal tiempo, ni las minas de Olimpia, pero sí vimos este museo con sus famosas metopas. Todo esto unido a un paisaje de locura. (La Arcadia justifica y aclara por sí la creación de pastores tocando bucólicas canciones y las ninfas y faunos persiguiéndose, en fin, la locura). También estuvimos en Istambul –visitando mezquitas– la Azul por una parte y la del Sultán Amhet, además del famoso Topkapi, con los tesoros de los sultanes. Bien, esta carta se empezó el día 30, pero como aquí (igual que en B. A.) el correo está en huelga, no la despacho y sigo el día 5/V/. Estuvimos con Lipa y Esther [Burd] y con los Alberti [Rafael y Maria Teresa], de quienes nos hemos hecho grandes amigos (lógicamente la que estará muy satisfecha con esta relación será la pobre Zinia). Hoy Lipa y Esther [Burd] ya se fueron para Ginebra y nosotros seguimos viaje mañana para Florencia (de donde despacharé esta), Venecia, etc. Aquí hemos visitado muchas cosas que no habíamos visto y también vimos una retrospectiva de [Willi] Baumeister –a quien no conocíamos y que nos pareció muy interesante. Lo vimos en el Museo de Arte, que tampoco conocíamos y que nos sorprendió por la luz y concepción, así como también por la obra que tiene. De Argentina no tenemos noticias, así es que somos felices.

Bien, queridos, hasta pronto y un fuerte abrazo. Un gran abrazo para los Díaz Pardo

Rafael

[Carta manuscrita co membrete:] HOTEL ROYAL / NICE.

Niza-13/V/71

Queridos Luis y Maruja:

A raíz de que al salir de Roma, guardamos su carta en una valija, recién hoy la podremos despachar desde Niza adonde llegamos hoy.

Un gran abrazo de

Rafael
Emma

1971-06-21 Mencionado/a
Carta de Emma Lifschitz a Rafael Lifschitz e Luís e Maruxa Seoane. 1971
Bos Aires
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Emma Lifschitz a Rafael Lifschitz e Luís e Maruxa Seoane. 1971 en 21/06/1971


Buenos Aires, Junio 21-1971

Queridos Luis y Maruja:

Decirles que los extrañamos es poco. Al volver hubiéramos querido charlar con Uds. sobre todo lo visto y seguramente Uds. habrían agregado mucho más con todo lo que saben y han visto. Además que Uds. nuclean a la gente que así se dispersa y poco la vemos. Hace una semana que llegamos, exactamente el 13 ppdo. El viaje ha sido la perfección. El tiempo nos ha acompañado maravillosamente. Todas las catástrofes sucedían cuando nosotros ya habíamos salido del lugar en que se producían. Grecia nos impactó de tal manera que lo único que queríamos es volver y gustarlo con calma. Estambul, muy interesante y curiosa aunque la gente no tiene la calidad que tienen los griegos. Luego Italia, Orvieto con su catedral que es una locura, Venecia de la que sigo enamorada como la 1ª vez que la vi, a pesar de los turistas americanos. Luego Francia, Copenhaguen, Londres. Coincidimos en todos estos sitios con Lipa y Esther [Burd] y nos sirvió para confirmar la impresión que ya teníamos de ellos. Son realmente macanudísimos. Lipa es la persona + fuera de serie que he conocido. Así que todo salió muy, muy bien. Por acá que les puedo decir. Todavía me resisto a volver a la tierra. Los chicos estaban magníficos, extrañando bastante los grandulones, Mami, mejor de lo que yo la dejé y decidió irse a Río Hondo por 2 meses, cosa que hizo ayer. Por suerte, conseguí que una de las chicas de casa (Marta) la acompañe, sino decía que se iba sola.
Se inauguró Ruffus y según Maya y Noemi [Gerstein] está sensacional. Aún no la hemos visto. Hemos visto a Maya, Noemi, Aurora y Alberto Girri, todos muy bien. Hablamos con Marika [Gerstein] y los Shand (Susana se operó de los pies, pero está bien y + optimista que antes). Los Edelstein bien. No sabemos aún nada de Enrique Goldstein. Me comentaron que Lázaro [Goldstein] y el padre de Anita [muller de Manuel Goldstein] fueron a Europa, pero aún no los llamé. Margot Parker va a inaugurar, creo, que el 4 de Julio en el [Triángulo1]. Por ahora está enferma con angina y ansiosa por saber si va a poder hacerlo. Julia C[odesido] no la he visto. Me han dicho que está en Colombia nuevamente. Enrique Rotzait estuvo grave a raíz de una enfermedad al hígado, pero ya está vivito y coleando. La madre de Mimi M[artinez] Vallerga está grave desde hace 1 ½ mes.
Por supuesto Mimi hecha pedazos.
Como ves, no estoy dejando nada en el tintero. Otra noticia extra es bastante impactante. Se pegó un tiro y murió Alberto Brodesky, el hijo menor de la Sra. Rosa Brodesky mientras ella y la nuera Betty (la mujer de Darel) estaban en Londres al mismo tiempo que nosotros.
Bueno, sigo o paro. Por esta vez, basta. No hemos hablado aún con Enzo así que no sabemos lo que pasa por allá. Queridos, los extrañamos de verdad. Denle nuestros cariños a los Díaz Pardo y sí los conoceremos en el lugar de origen y pronto (ojalá).

Besos.

Emma

1 O nome da galería “El Triángulo” aparece na carta co sino dun triángulo.

1971-07-05 Mencionado/a
Carta de Shand a Seoane. 1971
Bos Aires
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Shand a Seoane. 1971 en 05/07/1971

Buenos Aires, 5 de julio de 1971

Queridos amigos:

Recibimos su carta y nos alegró saber que, una vez más, están en su casa en La Coruña, tocando su querida tierra. Lo que nos escribe sobre Galicia es verdaderamente triste y, por el momento, inevitable. Como contraste, lo que está pasando en Bolivia es fascinante. Seguramente Vds. han leído acerca de la formación de la Asamblea Popular, una especie de Soviet Boliviano que se formó para vigilar el movimiento progresista y prevenir un posible golpe de los reaccionarios. Hoy leo que están pidiendo la creación de “tribunales populares”. Poco a poco el pueblo está adquiriendo una conciencia de su poder. Y esto sucede en Bolivia! El proceso en Chile es igualmente interesante y juntamente con Bolivia abre nuevas perspectivas. Aquí la situación es muy compleja con gente de ideas avanzadas que se declaran “peronistas”, confundiendo “peronismo” con la “revolución social”. La nueva actitud de Lanusse confunde todavía más a los que buscan alguna salida. Pasando a otro tema, el día 5 de julio (hoy) inaugura Margot su exposición en la Galería “del triángulo”. Ojalá tenga alguna resonancia, pues de otro modo quedará muy aplastada.
Ha fallecido Onofrio Pacenza, el poeta de San Telmo y del Riachuelo. Era un pintor que siempre siguió su propia visión, pasando por alto los nuevos movimientos. También murió Policastro, él de la paleta sucia, apagada y, sin embargo, llena de protesta. Hoy perdimos a Nalé Roxlo que ya hace años parecía un poco la sombra de sí mismo. ¿Saben que ha aparecido un nuevo diario? La Opinión, dirigido por Jacobo Timerman. Su modelo es Le Monde. Está muy bien hecho y ha despertado el interés de los intelectuales aquí. El domingo pasado empezó a sacar un suplemento literario de buena calidad. Dentro de un mes aparecerá un libro mío de poemas en inglés como Vds. saben, la Municipalidad iba a estrenar este año la obra mía que ganó el segundo premio Municipal, El sastre. Anunciaron el estreno en el Teatro Alvear. Pero este teatro es una especie de galpón donde las voces de los actores se pierden, y para mí obra que es intimista hubiera sido un desastre. Por lo tanto, estoy tratando de que la presenten en el San Martín, en el “Casacuberta” el año próximo. De antemano, sé que corro el riesgo de que el año próximo haya nuevas autoridades y todo quede en agua de borrajas.
Ayer hablé con Ginastera que está en Ginebra, como saben, con la violoncelista Aurora Natola; me dijo que el estreno de la ópera Beatrix Cenci será el 10 de setiembre. Pensamos volar a los EE.UU. Alrededor del 1º de ese mes, para el estreno y quedarnos allí unas 4 semanas. De allí volamos a Europa donde nos quedaremos un mes más, y de vuelta a casa. El proyecto es excitante y Susana ya está preparando las valijas. ¿Vds. recuerdan a Nissa Torrents, la profesora española que vive en Londres? Bien, está aquí de nuevo trabajando sobre Sábato y Marechal, y dice que ella y su esposo estarán en España a fines de agosto y querrían visitarlos en La Coruña si aún están allí. Hoy le hemos dado su dirección para que se comuniquen con Vds. cuando lleguen a España. Es encantadora y los recuerda con especial cariño.
¿Cómo están los Dieste? Díganles que siempre los tenemos muy presentes.

Un abrazo cordial,

Willie.

[Escrito por Susana Shand:] Maruja, Luis, queridos:

Cuando Uds. se van, dejan un hueco muy especial. Nos ponemos nostálgicos recordando las buenas tazas de café de nuestra incomparable Maruja y la charla fecunda y abundosa que nos agrupa, ay! con no tanta frecuencia como la deseada. De qué vale ir al cine, leer La Opinión y asistir al cumpleaños de Aída si no hay con quien chimentar a gusto, gritar, pelear y reconciliarnos. De rabia resolví operarme unos sobrehuesos antisemitas que tenía en los huesos de ambos pies y el forzado encierro de un mes a que me condenó esa “circuncisión” me atrasó mucho mis preparativos de viaje. Con el 10 de Septiembre como fecha de estreno en Washington, ya falta bien poco. Y estamos bastante enloquecidos. Qué fantástico sería verlos allá esa noche, abrazarlos!
En el “cumple” de Aída que fue una fiesta emocionante para todos los que la queremos mucho, el momento cumbre fue cuando recibió el llamado de Maruja que oyó perfectamente, y nos transmitió de inmediato, con lágrimas en los ojos, lágrimas de alegría.
Todos los amigos estaban de buen humor. Sonia e Isaac, bastante guapos, por suerte, también Bernardo, a quien le hice llegar sus saludos. Lipa y Esther, todavía viajando. A los Lifschitz los llamamos por teléfono cuando llegaron, pero aún no los hemos visto. Según Auror y Girri que estuvieron con ellos, han vuelto radiantes y remozados.
Escríbannos, queremos saber si los veremos en Bs. Aires antes de nuestra partida (alrededor del 1º de Septiembre) y si habrá que esperar hasta la vuelta para estrecharlos muy fuerte.

Besos de

Susana.

1971-07-10 Mencionado/a
Carta de Seoane a Rafael e Emma Lifschitz. 1971
Bos Aires
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Seoane a Rafael e Emma Lifschitz. 1971 en 10/07/1971


Buenos Aires, 10 de Julio de 1971

Queridos Emma y Rafael:

Acabamos de recibir una noticia que nos afectó mucho, la del fallecimiento de Payró. Ayer nos llamó por teléfono desde Hamburgo Tomás Negri* para decírnosla y no dejamos de pensar en ella. Payró era muy amigo nuestro. Escribió sobre mí alguna de las páginas que más agradezco y pienso que fue una gran personalidad en la Argentina actual y en lengua española, pues era, no solamente un notable historiador de arte, sino también un gran crítico y un gran escritor. Fue, en verdad, un hombre extraordinario en ciertos aspectos, de amistad difícil, mucha gente sentía ante él una gran timidez, parecía una hombre adusto, frío, y era lo contrario; amaba su libertad como amaba la libertad de los demás y en política. Creo que su pérdida es grande para la vida intelectual de Buenos Aires. Además, de difícil sustitución. Romero Brest es inteligente, sabe mucha historia del arte, está informado, etc., pero le falta la seriedad y el rigor intelectual de Payró y, sobre todo, de la sensibilidad de Payró. Además, escogió hace años el peor de los caminos para quien se dedica a la crítica e historia del arte, adherirse al último movimiento artístico por banal y tonto que sea como si esto a su edad renovase las glándulas. El mundo de baratijas que se ofreció en los últimos años en la mayoría de las galerías de arte del mundo deslumbraron, o parecieron deslumbrar, a Romero Brest y esto le resta ecuanimidad para la historia y la crítica artística. Y ¿si no es Romero Brest quién puede sustituir a Payró, ocupar el lugar respetado que él ocupaba? De todas maneras, lo que uno siente es la ausencia para siempre del amigo, del hombre de humor tímido que lo hacía extraño, interesado por todas las cuestiones de la vida y capaz de grandes renuncias. Una personalidad para quien fue vital el diálogo y, en los últimos años, lo concretaba sobre todo con José Luis Romero y González Lanuza.
Yo estoy trabajando, quizás poco para lo que es habitual en mí, pero es posible que me haga falta un período así de lectura y descanso para volver a las andadas. De todas maneras, hice una cabeza de las grandes de Rosalía de Castro, la gran poeta gallega del siglo XIX y algunos objetos nuevos. Pienso hacer, quizás la comience en estos días, una cabeza de Casals, además de gran violoncelista un ejemplo de lealtad a unos ideales. También hicieron en Vigo con cinco estampas mías, cinco reproducciones en serigrafía que tienen mucho éxito. Con todo, extrañamos a los amigos de Buenos Aires y a Buenos Aires. Hemos estado en sitios distintos, algunos que no conocíamos de la costa gallega, en uno que se llama Caaveiro en los últimos días, con un monasterio medieval en ruinas en un paisaje montañoso de belleza inaudita, kilómetros de bosques de robles, avellanos y castaños, en el que hubiésemos deseado concentrar a nuestros amigos. Fue un monasterio, creo que de templarios, aquellos monjes guerreros y banqueros de la Edad Media y ahora, en ruinas, sólo queda como ejemplo de enclavamiento de un monasterio que debía sufrir en su aislamiento las asechanzas de los invasores vikingos y normandos, o de los piratas ingleses que se internaban cuando podían. Nos alegramos mucho de vuestra experiencia europea, de que el viaje hubiese resultado tan feliz y de la compañía de Esther y Lipa, tan extraordinarios amigos. El lunes vamos a esperar a Lázaro Goldstein que viene de París a pasar unos días con nosotros. Creo que vino a Europa a un congreso de ingenieros, según me pareció entenderle por teléfono, y estos días está por aquí Geno Díaz*, que estuvo con nosotros.
Nos sorprendió mucho la noticia del suicidio de Alberto Brodesky* ¿Qué motivos podía tener él para tomar esa determinación?
Escribir así, largo, con noticias como lo habéis hecho esta vez, no sabéis cuanto os lo agradecemos.

Un abrazo grande para los cuatro, Emma, Rafael, Carlos y Eduardo, y para todos los amigos a quienes iremos escribiendo, de Maruja y mío:

[Seoane]

1971-08-12 Mencionado/a
Carta de Lifschitz a Luís e Maruxa Seoane. 1971
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Lifschitz a Luís e Maruxa Seoane. 1971 en 12/08/1971


Agosto 12-1971

Queridos Luis y Maruja:

Ayer estuvimos los 4 en lo de Lipa y Esther [Burd]. Lipa pasó unas fotos que les sacó acá en Buenos Aires y no sé si porque estaba un poco borracha, pero realmente sentí que los extrañaba muchísimo. Inauguró el martes pasado en el [Triángulo1] Noemí [Gerstein] con mucho éxito. La exposición es de múltiples. Como los precios son + o - bajos, tiene posibilidades de éxito. El lunes inauguró Ariel [Scornik], pero todavía no fuimos (esta vez, esculturas). Nosotros sin noticias de Uds. salvo lo que trajo Lázaro Goldstein. Nosotros aquí, como de costumbre, a la espera de lo que va pasar. Lo que pasa no es lindo ni bueno, pero hay que tener esperanzas. Nos vemos poco con la gente, ya que Uds. son los que los nuclean. Estuvo María Jonquières con los hijos y en una pequeña reunión que hicimos en casa estuvieron también vuestros amigos los Baudi[zzone]. Eduardo Jonquières llega la semana próxima. Cómo están los Díaz Pardo? Denle cariños nuestros y ojalá el año próximo podamos verlos. Uds. supongo que no regresan hasta el año que viene? Buen par de vagos son. No se puede dejar así a los amigos, tan desamparados.
Escriban!!!

Muchos cariños de Carlos y Eduardo, Rafael y besos de

Emma

Marujita: ¿aprendiste canciones nuevas?
Un beso especial para vos.

A autora da postdata, Emma, engade un debuxo da súa man que representa figura sentada nunha cadeira.

1 El lugar –la galería “El Triángulo”- se señala con una figura triangular, como en la carta 21.

1973-08-22 Mencionado/a
Carta de Baudizzone a Seoane. 1973
Bos Aires
A Coruña
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Baudizzone a Seoane. 1973 en 22/08/1973

Agosto 22, 1973

Queridos Maruja y Luis:

Hoy, justamente a un año de eso tan terrible que fue el asesinato de Trelew y que esta noche los jóvenes de la J[uventud] P[eronista ] pedirán a gritos que se esclarezca, pero no de lo sucedido en Ezeiza el 20 de junio, les mando los últimos comentarios –por este viaje– de La Nación. Seguimos espantados y cada vez más encerrados en las casas con amigos escuchando un concierto o viendo una película. Yo –solamente me pregunto– si los jóvenes no piensan en la responsabilidad que les cabe para ellos y sobre todo sus hijos darles un país cómo se lo van a dar ellos. Por eso estamos deseando regresen, la cercanía de los que uno quiere es muy importante.
La semana pasada fuimos a pasarla a M. del Plata –mucho frío, pero un sol maravilloso– y aunque había ido un mundo de personas, lo pasamos bien y sobre todo estuvimos con los Guthman que, como saben, viven allí y queremos mucho.
Marika y Varela ya vienen el 24, pero no podían ir hasta España como hubiesen querido. Noemi les mandó tu dirección y espero les hayan escrito. A los Lipschitz se les casó el hijo y están tratando que pase la morriña y nostalgia, y en cuanto a los Burd dice Esther que Lipa te escribió una muy larga carta contándoles de acá y ella no tuvo ánimo de poner una línea, pues estaba muy mal con la muerte del padre.
Hasta septiembre. Los recuerdo y tenemos mucha nostalgia de los días pasados allí. Volveremos con más tiempo. Un abrazo muy grande.
Elena.

Un gran abrazo. Baudi

1973-09-03 Mencionado/a
Carta de Baudizzone a Seoane. 1973
Bos Aires
Nova York
A Coruña
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Baudizzone a Seoane. 1973 en 03/09/1973

Septiembre, 3 de 1973

Señores
Maruja y Luis Seoane
Paseo de la Ronda 15
LA CORUÑA-ESPAÑA


Queridos Maruja y Luis:

Anoche llamó a casa Esther Burd y nos dio noticias del accidente; nos dijo que ya estáis saliendo adelante. Que todo eso pase pronto a convertirse en un recuerdo desagradable, esos que uno olvida muy pronto como hacemos a la mañana cuando hemos tenido una pesadilla. Ahora a cuidarse, a sanar del todo y a tu pintura, Luis, a vuestros amigos (entre los que Elena y yo estamos, y cómo!), a Sargadelos, a la vida de todos los días.
Esperábamos que llegaseis de un momento a otro qué ganas de estar con vosotros, de charlar de allá y de acá, ver juntos las diapositivas que sacamos en Galicia! De cualquier modo, ante la pequeña postergación de vuestra vuelta, en esta carta intento una parte del diálogo –la de este lado.
Como ocurre en todas las conversaciones, el primer tema que sale es la política. Hemos tenido un hecho horrible –El asesinato de Rucchi [José Rucci, secretario general de la CGT].
Era un hombre que simbolizaba muchas cosas que a mí me parecen detestables, pero esa violencia, esa eliminación al asecho [sic] como quien caza una fiera, me parece horrible, horrible, horrible. Además es un signo de cómo siente la gente en nuestro país. Hace mucho que pienso que nuestro pueblo ama la violencia: me acuerdo de la violencia inútil en El Matadero de Echeverría, en el Martín Fierro , en la permanente violencia de la letra de los tangos.
Esa visión idílica del pueblo pacífico y amante de los actos de paz me parece que no es más que eso –una visión idílica–. Creo que los argentinos amamos, eso sí, la comodidad y que no arriesgamos nada por casi nada –pero eso es distinto.
¿Quién está atrás de la muerte de Rucchi? La primera información resultó equívoca el gobierno dijo que el ERP [Ejército Revolucionario del Pueblo ] y al parecer el ERP dijo que no tenía nada que ver. Ha habido decenas de interpretaciones, la que me parece más aceptable es la que da el ERP, o sea, el FAR [Fuerzas Armadas Revolucionarias ], el FAR o cualquier otra sigla; se trata de una consecuencia del enfrentamiento de los dos sectores del peronismo. Cuando Perón ganó la elección, hubo alguna esperanza, tal vez no de buen gobierno, pero sí, al menos, de la desaparición de esa antinomia –peronismo, antiperonismo– que ha perturbado la paz en la Argentina en los últimos 30 años. Perón empleó palabras de paz; la oposición, destrozada, no recurrió a la imagen opositora del “anti” sino de la colaboración y el control. Y todo eso parecía positivo.
Lo que muy pocos pensaron es que la antinomia seguiría, pero como fenómeno interno del peronismo, entre los grupos sindicales y los grupos genéricamente llamados “la juventud”. Hablan un lenguaje más distinto en apariencia que en realidad; unos dicen “la patria socialista”, otros “la patria peronista”, pero sus verdaderas diferencias están sólo en los diferentes grupos en que se apoyan –unos, los sindicatos, otros, las organizaciones de barrio– no en diferencias ideológicas. Todos son cerradamente nacionalistas; todos odian al extranjero, culpable de todos nuestros males, olvidándose naturalmente que sus padres o abuelos fueron gringos; cuando hablan contra la empresa extranjera, piensan que así será más fácil la empresa propia; otros aspiran al caudillaje tradicional conservador y al lado de todos ellos, para confusión, dos tipos humanos más –por una parte el trepador, que busca un “acomodo”, que fue incapaz de ganar por el camino del trabajo y el otro tipo, el del joven idealista, que se da entre los jóvenes universitarios y que piensa, al hablar de justicialismo, en la revolución social o en el Che Guevara y, por consiguiente, no ve ni sus propias anteojeras. Pero pronuncia discursos, firma manifiestos, hace manifestaciones y pinta letreros.
Qué saldrá de todo este melange? Pienso que el primer sorprendido debe ser el propio Perón, y muy pronto pienso que dedicará todas sus energías a fortalecer al máximo el sector sindical, él sabe que es la única fuerza social que hay en el país y a eliminar todos los brotes disidentes –lee bien, digo disidentes– sean de izquierda, marxistas o no, o del color que sean.
Escribí hasta aquí anoche –esta mañana (miércoles) la sigo. Ya los diarios están llenos de declaraciones oficiales de Perón contra las izquierdas infiltradas en el justicialismo de manera que hay un documento claro para comprender lo que pasa, y no vale la pena seguir con interpretaciones. Dejemos, pues, la política.
Los amigos, todos bien. La otra noche vinieron a casa los Guthmann, Noemí [Gerstein ] y los Lipschitz; una semana antes habíamos estado en casa de los Burd viendo una encantadora película de Kagel . Todos están bien, hablamos del país, de nuestras cosas, de ustedes con el cariño de siempre.
Queridos amigos, espero de un momento a otro la llegada de un cliente y debo preparar algunos papeles. De manera que dejo esta punta del diálogo. Escribid dos líneas contándonos cómo estáis.
Un abrazo muy fuerte para los dos.
Baudi.

LMB/jg.


Queridos Maruja y Luis:
Qué susto! y qué mal rato, pero, por suerte, ya pasó y ahora al encantador departamento pronto a ver el mar las barcas, los pescadores y muy enseguidita a Buenos Aires. No se imaginan las ganas que tenemos de verlos– Charlar y darles un abrazo muy fuerte – Un tironcito más.
Yo creo que lo único que nos queda ahora es estar juntos los amigos –conversar, todo lo demás, es horrible-atrás en definitiva de todo está siempre la mentira –el resentimiento, el poder– lo de Chile aumenta nuestra pena –hay muchos hijos de amigos universitarios profesionales que se fueron en el 66 y de algunos se sabe que están presos –otros nada, quizás muertos– y los padres y todos aquí desesperados.
Los quiere mucho y desea recuperen pronto.
Elena.
Cariños a todos los amigos.

1973-09-06 Mencionado/a
Carta de Burd a Luís e Maruxa Seoane. 1973
Bos Aires
A Coruña
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Burd a Luís e Maruxa Seoane. 1973 en 06/09/1973


Bs. As., 6/9/73

Queridos Maruja y Luis:

Hace varios días recibimos vuestra carta que ya desesperábamos de recibir, pues que nosotros no contestemos no es novedad, pero ustedes... eso no puede ser! Ahora ya estamos contentos, pero esta carta la escribimos con un duplicado, que bastante fastidio me da que mi otra, kilométrica carta se haya perdido para siempre después del esfuerzo que me costó (falta de costumbre) y que tenía una larga reseña de los bodrios que están pasando aquí.
Nos decís que vuelven a ésta, y ya pronto. ¡Qué mal momento! Ya sé que el incendio actual es universal, pero lo de aquí creo que sobrepasa el límite. Al principio muchos teníamos ganas de equivocarnos por completo y que este nuevo peronismo fuese otro, pero vanas esperanzas... Con una rapidez que ni el más “contreras” supuso esto, entró en una pendiente de traiciones que es una vergüenza describir.
Aparte de lo angustioso que resulta recibir diariamente el impacto de las novedades, lo terrible es ver el desencanto y sufrimiento de una juventud, que fué en última instancia la que le dió el resonante triunfo y que ahora es desplazada violentamente por todos los cuadros peronistas de extrema derecha que están en el poder, apoyados por todos, desde el propio Perón hasta por los estratos de la ciudadanía de los sectores del privilegio y que pretendían destronar los jóvenes después de estas elecciones.
Otro de los aspectos de la traición es el lenguaje oficial que fue cambiando rápidamente y hoy ya no se diferencia en nada al del utilizado por la “dictadura” anterior y precisamente hoy, sendos partes de la Policía y del Ejército con motivo de un copamiento por el ERP, podrían haber sido emitidos por el gobierno de Lanusse sin cambiarle una sola letra.
Aparte de que no estoy personalmente de acuerdo con la violencia anárquica como sistema, me pregunto que hay de aquello de que “la violencia de arriba engendra a la de abajo...” o lo otro de “estas fuerzas revolucionarias son estrictamente políticas...” (y por eso fueron amnistiadas en el primer día del gobierno). Hoy dijo Perón que ese copamiento era un asunto estrictamente policial que es lo mismo que si un ladrón entra en la casa de un civil. Y digo o, mejor dicho, me pregunto cuál es la diferencia entre esas palabras y lo dicho por el gobierno de Lanusse de que las “guerrillas” son una forma de la delincuencia común.
Pero no hay que llamarse a engaño: una gran mayoría está en un estado diría “hinóptico” que le impide ver nada de todo esto. Imagino que las próximas elecciones serán otro triunfo peronista aún más rotundo si se puede. Quiere decir que tendremos un presidente omnipotente que se rodeará de los consabidos obsecuentes, derechistas y especuladores como ya ocurrió. Y si llega a morir como parece que le sucede a todos los mortales, una señora presidenta que de golpe se nos dice que es una discípula adelantada en cuanto a doctrina social, economía y arte de gobernar. Y me vuelvo a preguntar qué va a pasar en ese momento, qué garantía de gobierno estable va a salir a partir del 23 de octubre.
Todo esto, por supuesto, en medio de un deterioro creciente en todas las direcciones. Culturalmente, un año lleno de contradicciones con alguna gente que se esfuerza con desarrollar alguna actividad y que en demasiado pocas oportunidades, a mi juicio, consigue algún apoyo. A veces, alguna infiltración permite un resquicio, como en el caso del cine, ya que la presencia de un hombre como Getino en el Ente Calificador ha hecho posible la exhibición de grandes películas sin corte alguno, y que ya ni soñábamos en ver algún día. Así estamos asistiendo a un ciclo de Cine Político Soviético con películas como Tempestad sobre Asia y otros sobre las cuales pesaba todavía una absurda prohibición.
Pero en otros campos, la tendencia me parece desastrosa. En música, es lo peor, ya desde las esferas más importantes fue anunciada una política discriminadora y que va a derivar seguramente en el culto a Dios Chamamé. No me engaño tampoco con lo que está pasando en la Universidad donde la tambaleante presencia de Puiggrós no garantiza nada más que una política oscilante entre las terribles presiones que está soportando (ya se ha hablado de que había pedido una larga licencia). El famoso (–e iluso–) Rolando García ha sido radiado de las míseras funciones a las que había sido relegado en la Provincia de Buenos Aires.
Y todo en medio de una delincuencia super activa. En un distrito cerca de la capital, creo que Wilde, hay un delito por día. ¡Y secuestros!...
Es un panorama verdaderamente desolador.
………………………………………..
Mejor pasar a otra cosa. Maruja, nos ha maravillado tu lenguaje de conductora! ¡Qué alegría nos ha dado que sigas adelante con tus cuatro ruedas!
Nos tendrán que contar todas las aventuras con lujo de detalles. Por otro lado ya nos habían llegado rumores de lo bien que les iba con el coche: Maruja, sos una mujer valiente! También teníamos conocimiento de lo bien que te había ido en tu exposición de Madrid: ¡felicitaciones, Luis!
Nosotros seguimos en lo que ya saben. Esther en lo suyo, con todos los sinsabores de siempre. Yo, activo, con mi pintura y dibujos, insistiendo con los planos oscilantes como ya saben, “investigando” como dicen ahora.
Lo que es muy importante es que empleamos todo nuestro tiempo para nosotros mismos lo que nos parece imposible. Vamos a todos los espectáculos posibles, vemos seguido a nuestros amigos, en casa nos reunimos a menudo y esto es un refugio donde damos rienda suelta a nuestra angustia. Así vimos cosas bellas como un Teatro Nacional Popular de Lyon, la Compañía de Proclemer–Albertazzi de Italia que fue muy discutida y que a nosotros nos gustó mucho, en el Colón antes de la nueva era peronista: una ópera de Mozart Las bodas de Fígaro inolvidable, dos ballets que hubiesen hecho las delicias de Maruja: London Contemporany Dance Theatre de Inglaterra (con la hija de Lapzeson ¿se acuerdan?) y el Ballet Nikolais Dance Theater de Estados Unidos,—este
último, un alarde de espectáculo visual que delataba el origen plástico de su director—; en
teatro argentino una cantidad de obras como El Señor Galindez de Pavlovsky, 300 millones de Arlt, grupos experimentales como Tym u otros y que demostraron una extraordinaria madurez; pero en cine es donde más hemos tenido verdaderas satisfacciones con un sinnúmero de películas magníficas y que son un verdadero exponente de este arte –el arte del siglo–. Pero, en cambio, ha sido muy pobre el año en el campo de la plástica. Muy pocas exposiciones en general y menos de valor aunque en este momento en el Museo de Bellas Artes y el de Arte Decorativo sendas muestras de grabados de Picasso y alguna muestra privada de algún argentino no modificaron en nada el pobre panorama plástico de este año.
Ahora me doy cuenta que le he quitado todos los temas a Esther y cuando le lea esta carta me lo va a reprochar, pero disculpen si estoy verborrágico. También advierto al releer las líneas políticas que se desprenden de ellas un estado horriblemente pesimista quizás un poco exagerado. No es que no sean las cosas así, todo lo que cuento considero que es estrictamente la verdad, sólo que puede ser que la energía acumulada y comprimida de la Juventud todavía in-vierta los términos actuales y modifique algo. Por lo menos a esta esperanza me aferro. Si algo de ello no sucede entonces sí que la revolución, el cambio o como quieras llamarle se han retrasado o se retrasarán un montón de años. Mientras tanto, los empresarios, y la vieja oligarquía encantados.
Para que esta carta salga antes de que ustedes vuelvan es necesario que la termine aquí mismo, pero no sin darles un enorme abrazo a cuenta del próximo aquí. ¡Ah! por medio de ustedes, por favor, un calidísimo cariño a los Dieste que tan encantadores estuvieran con nosotros, ídem a los Mimina e Isaac, y también si es posible al eterno magnífico humor de los Laxeiro. A todos les recordamos con verdadero cariño.

Hasta muy pronto...

Lipa.

[Manuscrito por Esther Burd:] Queridos Maruja y Luis:

Encantada de tenerlos aquí a fines de Setiembre, pero será un Setiembre difícil con tantas inseguridades que lo vamos a pasar difícil. Contenta de poder charlar con uds., ya que siempre ayuda cambiar ideas con amigos que comparten nuestras propias ideas. Vemos bastante a amigos comunes y todos los recuerdan con cariño. Yo estaba segura que ustedes regresaban recién el año que viene. En Abril estuvo en Bs. As., Julio Cortázar, coincidiendo con la presentación de su libro El libro de Manuel, muy esperanzado en el cambio político argentino, no sé que pensará en estos momentos. Igual manera de pensar tenía Torres Agüero que también pasó por aquí hace más o menos un mes y quien vimos en lo de Noemi. Es asombroso como se cambia la mira viviendo en el extranjero. En estos momentos está Le Parc que no conozco haya hecho manifestaciones políticas, por lo menos políticas, y en petit comité no lo vimos. Vimos una exposición de García Uriburu. Coloraciones, son [manuscrito na marxe esquerda:] serigrafías en que todo es verde –hasta el cabello de García Uriburu– Deprimente al máximo.
Bueno, queridos, Maruja y Luis, un fuerte abrazo y todo el cariño de

Esther

Hasta muy pronto.

1973-10-03 Mencionado/a
Carta de Shand a Seoane. 1973
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Shand a Seoane. 1973 en 03/10/1973

3 de octubre de 1973

Queridos amigos:

Al volver de Europa donde pasamos 5 semanas, nos informó Esther que recibió una carta de Vds. en la cual escriben que han tenido un accidente. Estamos muy afligidos por esa noticia y ansiosamente queremos saber cómo andan. Entendíamos que ustedes estaban listos para volver cuando tuvieron ese percance. Ojalá que muy pronto se recuperen y los tengamos aquí una vez más entre nosotros. No hace falta hacer ningún comentario sobre la situación actual del país donde la confusión deliberadamente desarrollada llegará al final a condiciones aún peores que durante los gobiernos militares anteriores. Los que vieron una apertura izquierdista en el Gobierno de Perón estarán ya trágicamente convencidos de su ingenua visión.
De todos modos, al abrazarlos, aunque sea epistolarmente, nos sentimos reconfortados.

¡Hasta pronto!

Willie

Queridos Maruja y Luis:

Volvimos el 23 de Europa. Anteayer subimos a tomar un café a la de Esther y nos comunicó lo de la patinada del coche y sus consecuencias. Cómo desearíamos poder estar cerca de Uds. y acompañarlos. Pero sabemos que cuentan allí con muy buenos amigos y que ya pronto estarán en condiciones de volver. Ahora más que nunca necesitamos el afecto fraternal de los amigos, como Uds., pues el panorama del país es desalentador por usar un eufemismo.
Solo nos puede quedar a los “viejos” refugiarnos en el cálido abrazo de la amistad, ya que por más “ideas” que estallen coléricamente en nuestro cerebro, no tenemos pasta de mártires.
Cúrense pronto y a volar!
Pensar que nos hacíamos la ilusión de verlos aparecer en el aeropuerto de Barajas aquella noche del 22!
Les contaremos nuestras aventuras por Viena, Praga, Budapest, Dubrovnik y etc., etc.
Todo nuestro afecto y nuestros deseos de que se suelden bien los huesos y los rasguños no dejen huellas!

Un abrazo doble de

Susana

1973-10-08 Mencionado/a
Carta de Scheimberg a Seoane. 1973
Bos Aires
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Scheimberg a Seoane. 1973 en 08/10/1973


Buenos Aires, octubre 8 de 1973

Mis queridos amigos:

Con razón que tardaban tanto en contestar! Yo ya estaba preocupada, pero nunca sospeché la razón de la tardanza. Por tres vías supimos del accidente: Esther habló por teléfono, lo mismo Sima y Sarita se enteró en lo de Sofovich y me avisó. Bueno, Maruja, ya tuviste el “baño de sangre”, nadie se puede zafar de esto. Si alguno dice que nunca tuvo un accidente automovilístico, no dice la verdad. Por suerte, salieron bien de la prueba, con una pierna y brazo rotos y algunos magullones, pagaron su tributo al automóvil. Cómo están ahora, fue un accidente muy doloroso? No se imaginan lo que Scheimberg y yo lo sentimos y tan lejos! Me imagino las que habrán pasado!
Scheimberg también estuvo enfermo, adelgazó bárbaramente, toda la ropa le queda colgando, pero, por suerte, está mejorando y en este momento le están haciendo investigaciones y espero que dentro de tres días sabremos a qué atenernos y empezará el régimen correspondiente. Ya le habrán visto a Nélida y a su mamá, les habrá contado todo lo que pasa aquí; ella está muy contenta, ojalá le pase lo mismo a su madre, que se fue a regañadientes. Nos estamos acercando a la posesión del Gobierno, ya sabrán muchas cosas por las noticias que tienen; yo tengo una “bronca” que ni puedo pensar, las promesas se están diluyendo poco a poco y se... repite la historia; cuando vuelvan a Buenos Aires hablamos largo y tendido. Ahora no tengo fuerzas. Ojalá sanen pronto y bien y vamos a contar los días que faltan para la vuelta, pero si tuvieran ganas de escribir y tienen ánimos, siempre la carta será muy bien recibida.

Saludos cariñosos de Scheimberg y de todos los amigos de aquí, besos y abrazos de

Aída

1975-01-03 Mencionado/a
Carta de Jonquières a Seoane. 1975
Nova York
París
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Jonquières a Seoane. 1975 en 03/01/1975


París, 3-1-75

Querido Luis:

(El “presente” del sobre es el “presente” de las cartas argentinas. ¡ojo! No el presente falagista).
Gracias por haberme presentado a tu amigo López Calvo y por tus cariñosas letras. Te agradezco tu mediación con miras a hacer algo con mis cuadros por esas tierras que no veo ¡desde el año 1940! Excelente ocasión para salir de nuestro derrotero habitual al ir a Valencia y reconocer (y hacer conocer a María) ese paisaje maravilloso y esa gente que apenas entreví en una inmediata y horrible posguerra.
Sólo que no estoy preparado por el momento. He dejado lo que quedó de Bs. As. (que fue casi todo) en Brasil donde se vendió bastante, hasta octubre, y luego el material volverá a Rubbers –ya que lo saqué definitivamente de Francia. Por lo tanto, tengo que pintar– y pinto lentamente, me cuesta una barbaridad elegir una gama y realizar un cuadro. Eso me llevará el año, tanto más que este próximo marzo –si las circunstancias no se oponen– empiezo a levantar encima de mi casa “EL taller” con que soñé toda la vida (13 m.1/2 x 5; más un depósito de 3,50 x 2,50). Tengo que quedarme a vigilar la obra.
Haré una muestra (sólo 3 o 4 cuadros) con otros tres pintores en París en abril; y hay perspectivas también de que haga algo en una hermosa galería en frente de “Le Flore”, ¿te acuerdas?, casi en la esquina de Saint-Germain des-Près. Estuve dando vueltas una semana por Italia (Milán, Brescia, Génova y Turín) y también fui a Zurich.
Las galerías están aterradas con la crisis y sólo se venden los supergrandes. Para mí, esta actividad de pintor profesional es nueva y tengo los gestos y las actitudes tímidas del novicio. Y aunque voy para viejo y empecé tarde, ya estoy embarcado y sigo.
María y Valeria salen el viernes para Valencia donde se quedarán 15 días. Van en autobús directo Porte-Maillot/Valencia de modo que no hay cómo llegarse hasta el país de los celtas. Ya vendremos. ¿A lo mejor con los Baudi, en marzo, si concretan el viaje a Europa…?
Alberto volvió contento de una larga vuelta por Brasil, Argentina, Bolivia. Vivió en el suelo de los vagones de cola, en estaciones perdidas en el altiplano, en Bolivia y asistió, en Brasil, a los ritos afrobrasileños. Trajo 4.000 fotografías. (Le sacaron 2 páginas de fotos suyas en Il Progreso Fotográfico de Milán, una vieja revista especializada, y una porción de fotos de Venecia en el National Geographic versión brasileña). Lástima que se pescó una hepatitis viral y anda medio descalabrado.
Los demás, bien. Sandra termina este año la licenciatura de Historia del Arte y Arqueología en la Sorbona y Valeria el bachillerato: la última quiere ir a vivir a la Argentina, movida por no sé qué recóndito nacionalismo –que, por cierto, no le fomenté.
Espero que estés en pleno trabajo. Los Burd –con quienes nos vemos a menudo y que acaban de comprarse un departamento en París– me contaron que tu muestra de Mar del Plata fue un gran éxito. ¡Enhorabuena!

Cariños a Maruja y para ti un abrazo fuerte de

Eduardo

1975-02-24 Mencionado/a
Carta de Rafael e Emma Lifschitz a Luís e Maruxa Seoane. 1975
Bos Aires
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Rafael e Emma Lifschitz a Luís e Maruxa Seoane. 1975 en 24/02/1975


Buenos Aires, 24 de febrero de 1975

Muy querido Maruja y Luis:

Hemos recibido v/ carta del 14. Siempre tan romántica la de Maruja, tan sabia la de Luis. Nos alegramos muchísimo de la exposición de Luis. Pero quisiéramos nos contesten enseguida donde es la exposición y en que fecha empieza y cuando termina. Porque a raíz de la carta de Vds. debemos modificar todo nuestro itinerario. Porque pensábamos salir de acá el 29 de marzo (es la última fecha porque nos vence el pasaje), ir a Madrid, ir por todos los alrededores y luego ir a La Coruña, después seguir a Francia y Londres. Pero ahora al leer la carta nos damos cuenta que de hacerlo así, a Vds. no los veremos porque estarán 1º ocupados pintando a todo vapor, luego la exposición que no sabemos donde queda la galería Aele si en La Coruña, Madrid o Barcelona, ni cuanto dura.
Si Vds. nos escriben enseguida sobre este particular, veremos como modificamos. Nosotros pensábamos 1º España porque hace menos frío que en otros lugares, pero por estar con Vds. cambiaríamos y veríamos como. Qué hotel es bueno en Madrid? Nos dijeron que los hostales son muy buenos. Poly y Paloma para octubre serán “papis”. Qué les parece? Están locos de alegría. Carlos llamó de París esta mañana. Está muy feliz y contento con su Malena. Después de París irán a España y regresan acá el 16 de marzo. Vimos a poca gente porque todos están desparramados. Estuvimos muy poco en Punta. No sé si saben que murió un cuñado de Esther Burd, el marido de la hermana “Morocha” del Uruguay. Hemos visto a Noemi [Gerstein], a Marika [Gerstein] y Lorenzo [Varela] en su nueva casa de Punta Ballena que tiene un panorama único. Bueno, corto para despachar esta carta urgente para que nos contesten en la misma forma.

Muchos, muchos besos

Rafael y Emma

1975-05-02 Mencionado/a
Carta de Burd a Luís e Maruxa Seoane. 1975
Bos Aires
A Coruña
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Burd a Luís e Maruxa Seoane. 1975 en 02/05/1975


Buenos Aires, 2 de mayo de 1975

Queridos Maruja y Luis:

Hace ya varias semanas que hemos recibido vuestra carta y francamente ya no tengo más excusas para sentarme y contestarles. La verdad es que pienso que poco voy a tener que contarles de grato ya que nuestras cosas y nuestro país no nos dan oportunidad de hacerlo.
Pero lo que sí es placentero es que de sólo sentarme a la máquina tengo ya la sensación de estar en comunicación con Uds. Ya hemos dicho muchas veces que la presencia de los amigos es fundamental para nosotros como lo es también para Uds. y estos desencuentros en nuestros respectivos viajes en esta oportunidad se nos ha hecho especialmente duro. Hubiésemos deseado tanto que a nuestra vuelta de Europa estuviesen Maruja y Luis quienes habrían comprendido mejor que nadie nuestros problemas de readaptación a este medio...
Ahora me imagino mucho mejor tus relatos, Luis, de esos momentos de tu llegada a Argentina, en esas circunstancias tan difíciles, sin Maruja todavía, y la de ella a su vez, mirándote desde el barco con tu pelo rapado sin comprender qué cosas sucedían en ese nuevo suelo, a la vez tan conocido y desconocido al punto de convertirse en totalmente incomprensible.
Así estábamos nosotros, pero ahora, más optimistas, de acuerdo a opiniones de otros.
Las nuestras son que todavía nos esperan muchos días de incertidumbre y de dificultades. Uno abre todos los días el diario y, por cierto, que no son realmente edificantes las noticias, que llegan con increíble monotonía. Por ello es doblemente dura la falta de Uds. para nosotros.
Aquí hay una especie de modorra mental, bastante general, aún entre nuestras amistades más esclarecidas. Es como si no se quisiera enfrentar una realidad. Nosotros que tanto hemos coincidido casi siempre con Uds. tenemos bastantes dificultades en comprendernos con otra gente, que a mi juicio no desean, (quizás como mecanismo de autodefensa) ver cosas que yo creo obvias.
También las dificultades se manifiestan en todas las actividades del mundo artístico. Hace tiempo que no se siente esa corriente innovadora y activa en las galerías de arte, en el cine, por ejemplo, muy poco es lo que se ve y en la TV gran chatura lo mismo que en la radio.
Hasta ahora, y ya estamos en junio, sólo una exposición retrospectiva de [Roberto] Aizemberg, muy buena por cierto, merece mencionarse entre lo positivo. Pero también veo en ello una muestra de la falta de ubicación mental del público y de la crítica debido, creo y te lo repito, a la falta de verdaderos parámetros: las opiniones fueron tan ditirámbicas en todos lados, casi sin excepción, que otra vez parecía esto una provincia que se regodeaba del mago de turno. Es que ¿acaso puede ser diferente si se carece de elementos de comparación? Uds. saben bien la confianza que yo tengo, tanto como Uds. en el intelectual argentino, en su savia, en su empuje, en su claridad.
Si lo que yo veo es cierto y no solamente el fruto de días pesimistas, entramos en una zona oscura o por lo menos gris que a nadie puede alegrar y que costará mucho modificar y llenarla de nuevo de colores brillantes de siempre. Así siempre tendremos a nuestros mejores valores en otros lares; más cálidos y acogedores.
Yo confieso que poco he hecho desde mi llegada. Trabajo con dificultad. Estoy terminando una gran tela de 1,22 x 1,77 que ha dado mucho que hacer y no sé si me gusta el resultado. Antes había terminado un trabajo más pequeño, de 0,50 x 0,70, eso es todo. Ambas están concebidas en un estilo un poco diferente a lo que Uds. ya conocen y que inicié a trabajar en ese estilo en París. Mi deseo es quitarle a lo que estoy haciendo un poco esa apariencia de “joya”, de ese perfeccionismo que molesta. Así hago unos fondos manchados y la misma línea es, si bien no modifico lo perfecto de sus elipses, por lo menos empleo lo que podrían llamarse campos o zonas que se superponen y van integrando el conjunto. Todo ello subrayado con algunas elipses gruesas en espiral que, a su vez, encuadran dentro del cuadro. Y en el color, evito el degradé y por el contrario busco armonías, a veces contrastantes, pero siempre con paletas de colores restringidos en su cantidad.
En París había iniciado un camino donde todo lo que te explico en el párrafo anterior se veía reforzado con un recorte en la tela, de dimensiones importantes, de formas que tenían que ver con el resto del campo del cuadro y que permitían ver el fondo de la pared, de manera tal que había una continuidad pared–cuadro–pared–cuadro–pared, que me interesó bastante y que pienso seguir ahondando todo lo que pueda, para lo cual me es imprescindible retomar mi ritmo de trabajo, que espero será pronto.
Releo tu carta Luis, y pienso qué útil es, en circunstancias como las actuales nuestras, refugiarse en la sabiduría de otros como la de los escultores de esas tallas que me describís, y que son una fuente permanente [de] incitación al trabajo creador. Por suerte para nosotros, tenemos nuestros recuerdos tan vivos y aquí sí que sirven las documentaciones fotográficas de esos trabajos de todas épocas, que tengo la fortuna de ver a menudo en mis colecciones de fotos. De ello me felicito a menudo.
No tenemos planes inmediatos. Salvo retomar el trabajo lo antes posible con toda su intensidad, y si es posible cumplir con todo lo que ya uno se ha propuesto antes y que Uds. conocen perfectamente. Viajaremos quizás el año que viene, mientras seguiremos viendo y leyendo todo lo que podamos.
¡Qué manera de hablar de nosotros! ¿Y Uds.? ¿Qué planes inmediatos? Tenemos verdadera necesidad de saber cómo te ha ido en tu exposición, Luis, con lujo de detalles. De más está decir con que ganas leemos vuestras noticias, vuestras alegrías y que necesitamos saber de vuestras tristezas también. Por lo menos en París teníamos la posibilidad de telefonearles y de ir a encontrarles. No se imaginan cuánto lamentamos no habernos encontrado! Esto no volverá a ocurrir, lo prometemos.
Pienso que se dan cuenta que si decimos que nos despedimos con un fortísimo abrazo, sendos de Esther y mío, Uds. sienten lo cálido de nuestra despedida que es verdaderamente hasta pronto. Así lo hacemos.

Esther y Lipa

[Manuscrito por Esther Burd:] Queridos: Por hoy va un fortísimo abrazo, la próxima será más larga.

Esther

1975-06-12 Mencionado/a
Carta de Seoane a Jonquières. 1975
Madrid
París
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Seoane a Jonquières. 1975 en 12/06/1975


Madrid, 12 de Junio de 1975

Sr. Eduardo Jonquières
París

Mi querido amigo:

Debí haberte escrito hace tiempo, cuando el arquitecto López Calvo regresó de esa ciudad muy contento de haberte conocido, lo mismo que a los Burd. Muy contento también de contar con una exposición tuya para su galería, no sé en qué fecha, creo que para Noviembre, mes que casi seguro estaremos aún en La Coruña. Se trata de una muy buena persona y también de un notable arquitecto y hará lo que pueda con la muestra de tu obra. Por mi parte, expondré en ella con seguridad, casi con ella, en Setiembre. Estos días estoy en Madrid con una exposición en la Galería AELE, que acabo de inaugurar con mucho éxito, hasta ahora, de crítica y público. No sé qué pasará con la venta. Se trata de obra hecha en Galicia desde que llegué. Aparte tengo el encargo de un álbum de grabados para una editorial de gente joven y, es posible, que ilustre también con grabados en madera Los Sueños de Quevedo para una edición de bibliófilos.
De Buenos Aires no sé nada más que aquello que transmiten los diarios que no resultan demasiado para los deseos que tenemos de noticias. Le hemos escrito a Lipa, pero aún no tenemos respuesta. Baudizzone debe estar por esa, no sabemos muy bien su itinerario, creo que se encontraban con los Lifschitz, y que a Newton Freitas le escribió diciéndole que estarían por Madrid el 19 de este mes. Estamos deseando verles para saber algo de los amigos comunes.
Esto es todo. Se trata de una carta rápida para decirte que te esperamos en La Coruña. Que nos gustaría ver una exposición tuya en esa ciudad. Muchos abrazos para María y para tí de Maruja y míos. También para tus hijos:

[Seoane]

1975-08-15 Mencionado/a
Carta de Baudizzone a Luís e Maruxa Seoane. 1975
Bos Aires
A Coruña
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Baudizzone a Luís e Maruxa Seoane. 1975 en 15/08/1975

Agosto, 15 1975

Mi querida Maruja:

Todos los amigos de acá venimos acordándonos de Uds. y nadie sabe nada. Por qué? Maruja pon aunque sea dos líneas a cualquiera para saber de Uds. Si están bien de salud. Si Luis trabaja y ha hecho alguna otra exposición. Cómo le fue a los Dieste, Díaz Pardo, etc., etc.
Nosotros físicamente bien –pero nerviosa y psíquicamente como la mismísima, pero no es para menos porque esto es un verdadero desastre y lo que es peor que no se habla de otra cosa cuando estamos juntos– y al mismo tiempo es lo único que deseamos –estar con los que se quiere y se siente cerca–. Nos vimos varias veces con los Burd –mucho + tranquilos aunque su problema todavía no está totalmente resuelto.
Por suerte estamos en plena temporada de conciertos –cine no mucho nuevo, pero sí la maravilla de Mi prima Angélica – algún libro y exposiciones –en este momento una magnífica de Noemi Gerstein con gran éxito de crítica y venta, cosa esta última inesperada por los momentos económicos que se viven.
Ya vemos que Uds. también tienen sus complicaciones y no digamos Portugal. En qué terminará tanta locura por todos lados?
Escribe Marujilla –no se imaginan cómo los recordamos. Las charlas y los picnics de Madrid.
Un abrazo grande y apretado para los dos.

Elena


Queridos Maruja y Luis:
Espero que hayáis recibido mis dos cartas diagnóstico–pronóstico. Ahora estoy tan, pero tan desorientado que no podría ni elaborar una hipótesis. Lo único que sí sé es que estamos preocupados y que mi hombro de abogado está húmedo con las lágrimas de mis clientes. Una nota de optimismo –la salida de López Rega [ministro de Bienestar Social ]. Que se quede allá, os lo regalamos. Un gran abrazo

Baudi.

1975-09-15 Mencionado/a
Carta de Rafael e Emma Lifschitz a Luís e Maruxa Seoane. 1975
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Rafael e Emma Lifschitz a Luís e Maruxa Seoane. 1975 en 15/09/1975


Setiembre 15-1975

Queridos Luis y Maruja:

Con gran sorpresa por la carta nos enteramos que Vds. no han recibido ninguna de las 2 cartas que les enviamos desde nuestra llegada a B. Aires. Sabemos también que Lipa [Burd] les ha escrito una carta y aparentemente Vds. tampoco la han recibido. Bueno, esta la certificaremos. Hemos recibido hace unos quince días la carta que Maruja nos mandó a Londres. Nos alegramos que, por fin y después de mucho sufrir, Luis está bien. Extrañamos mucho su presencia en esta y nos alegra el saber que para Noviembre estarán acá. Nos vemos con casi todos los amigos, pero especialmente con Noemi [Gerstein] y Lipa y Esther [Burd] quienes están pasando un mal momento material; en cuanto al asunto se arregló todo perfectamente.
Respecto a lo que nos dices de Franco no es de extrañar y nosotros por aquí tenemos experiencias parecidas. En general hay mucha incertidumbre en lo político y en general, la inflación es cada día más grande y hay bastante inflación 280% (por ciento este año). Creo que es la más grande y con mucho, en el mundo. Nosotros estamos bastante bien, pero con la nerviosidad del momento. Las dos nueras están con novedades. Paloma, como ya Vds. saben, está ya casi a punto y en cuanto a Malena ya está de cuatro meses. Bueno, aunque muy desorganizada esta carta es para expresarles que estamos muy contentos de verlos muy pronto. Les rogamos transmitan nuestros muy afectuosos saludos y agradecimientos a Mimina y Díaz Pardo, hijos, etc. y toda la agradabilísima gente que conocimos allá y esperamos que ya ahora esté lloviendo a mares y el cielo esté gris para satisfacción de Luis.

Con un gran abrazo de

Rafael, Emma y chicos

1977-00-00 Mencionado/a
Carta de Lifschitz a Seoane. 1977
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Lifschitz a Seoane. 1977 en 00/00/1977


[ca.1977]

Queridos amigos:

Y creo debemos poner la palabra AMIGOS, todas con mayúscula, porque creo que es muy difícil verlo, seguir en la vida 2 personas como Vds. a las que después del tiempo que nos conocemos podamos seguir llamándolos amigos y creer en el significado profundo que esa palabra tiene. A qué viene todo esto? A nada en especial y a todo en general. Créannos que los extrañamos muchísimo, que vuestra presencia es muy importante en este Buenos Aires por Vds. en sí principalmente. Por el entorno que los rodea y por la atmósfera que se respira en vuestra casa y que los sigue a cualquier lugar que Vds. vayan. Aquí vamos poco a ver cosas. No sé que nos pasa, quizá sea para evitar algunos desencantos o por inercia. Créeme que si Luis hace una exposición aquí por supuesto que iremos, por vosotros y también para acompañar a los queridos amigos en otro de sus éxitos. Rafael protesta mucho porque yo estoy muy salvaje. Por los Burd sabemos que Julia inauguró su galería. Nosotros no fuimos, pero en esta semana iremos. Como ya les dijo Rafael, Carlos va a USA el 22 de este mes y luego veremos si podemos ir a verlos porque los extrañamos horrores. No sé si irnos en ese viaje a Europa o no depende de ciertas circunstancias: Martín, el hijo de Poly está delicado. Carlitos me dijo que les escribió a Vds. Siempre los quiso mucho y sé que los sigue queriendo.
Para el 15 de Enero va Malena con Paula [hija] a sus pagos y para Febrero viene Carlitos e iremos juntos a Punta. Qué lindo! Ya lo estoy disfrutando aunque pienso ir a USA y verlos antes.
Queridos, que suerte que en Noviembre los tendremos acá. Los queremos mucho. Hasta pronto querida Marujita. Y Luisito? Cómo andás?

Muchos, muchos abrazos

Emma

1977-02-01 Mencionado/a
Carta de Baudizzone a Seoane. 1977
Bos Aires
Nova York
A Coruña
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Baudizzone a Seoane. 1977 en 01/02/1977

Buenos Aires, Febrero 1º de 1977

Señor
Luis Seoane
Paseo de la Ronda, 15
LA CORUÑA
ESPAÑA

Querido Luis:

Primero, las noticias concretas. Fuimos a Mar del Plata, conversamos con los CASSARA, asistimos a la inauguración de la exposición. Había mucha gente y los cuadros quedaban muy hermosos. Tal vez faltaban algunos cuadros grandes; pero el conjunto quedaba realmente bien. Ayer he recibido información de FREDDY.
Al cierre de la exposición se habían vendido tres cuadros: el Nº 5 y el Nº 7 de esta exposición (uno, los repollos colorados, otro, una montaña) o sea, U$S 550 –cada uno; el tercero, también una montaña, pertenecía a la exposición anterior y lo tenían en consignación; no tenemos idea del precio fijado, pues no figuraba en tu lista. Sería bueno que nos lo dijeras. FREDDY pidió los importes; todavía no los había cobrado, pero esperaba hacerlo de un momento a otro y entonces FREDDY seguirá de inmediato tus instrucciones. Los otros cuadros no vendidos ¿deben continuar en poder de CASSARA para su posible venta o deben ser devueltos? Tampoco tenemos indicaciones tuyas sobre este punto.
Esto respecto a la exposición. Pasamos unos días encantadores en Mar del Plata, en el Hostal de Peralta Ramos , un pequeño hotel de 6 habitaciones en el centro de un bosque de pinos, cedros y eucaliptos de más de 80 hectáreas. El Paraíso.
Anoche estuvieron en casa Noemi [Gerstein] y los Burd, Noemi se va el jueves a Las Palmas, se pasará un par de semanas entre Las Palmas y Madrid y luego quince días en París y se vendrá de vuelta. También andan por España Isabela y Martín [hijo de Baudizzone ] en este momento han de andar por Barcelona, nos inquietan las noticias de España. La maldición de la violencia aflige y preocupa.
Nosotros estamos muy bien. Hoy esperamos a Miguel [Baudizzone ] y Mirta de vuelta de sus vacaciones uruguayas.
Queridos Maruja y Luis, reciban todo el cariño de Elena y
Baudi

LMB/mr.

1977-04-26 Mencionado/a
Carta de Rafael e Emma Lifschitz a Luís e Maruxa Seoane. 1977
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Rafael e Emma Lifschitz a Luís e Maruxa Seoane. 1977 en 26/04/1977


Abril 26, 1977

Queridos y muy queridos Maruja y Luis:

A través de la ausencia, en lugar de olvidarlos, los recordamos más y más, como las bellísimas personas que son Vds. 2 y lo gran amigos que saben ser. ¿Es esto un don, una adquisición o qué? Hay tan pocos amigos para todo y en todo momento. Esta vez no les voy a hacer saber malas noticias, pues a parte de las habituales, de las que Vds. ya se enterarán mas que nosotros. Bueno, volvió Marika [Gerstein]: está mucho más flaca y realmente le queda bien. Estuvo en casa con los Pirosky que ya partieron para Europa. Noemi [Gerstein] que vio a Poly, Paloma y Martín en casa con los Jonquières en París. Parece que Eduardo [Jonquières] está más chiflado que de costumbre y María [Jonquières] se iba a los EE.UU. para visitar a su hija Sandra. Estuvieron también los Shand que andan O.K.
Pero indudablemente el lugar donde se encontraba a todo el mundo era en vuestra casa. Les dije que no les iba a dar malas noticias. Esta no sé de qué grado es para Vds., quizá una información. Murió María Rosa Oliver. Hoy salió el anuncio. Nos alegramos Luis que tu inspiración, como de costumbre, siempre sigue fluyendo y hayas emprendido una forma distinta de grabado. Suponemos deben ser hermosos como todas tus creaciones. Aquí las semanas se suceden con gran rapidez. Será porque las cosas se reiteran. No nos vemos nosotros tampoco con los amigos como antes, aunque nosotros siempre estamos dispuestos. Pero a veces cuando quiero arreglar una reunión, ya se pasó la semana. Los Baudi [zzone] se van, creo, a fin de mes. Espero llamarlos a casa antes. Noemi [Gerstein] volvió y la vimos una sola vez en casa –lo mismo a Marika [Gerstein]. Los Burd siempre están ocupados y/o complicados. Los vimos un rato en cine Núcleo el martes pasado, pero no nos reunimos a la salida porque Lipa estaba cansado. Pintaron toda su casa, que fue un gran trabajo y lío para arreglar tantas cosas.
Poly, Paloma y Martín, que agradecen con gran cariño vuestros saludos, regresaron el sábado ppdo. Estuvieron dos semanas con Carlos y familia. Una en CPH [Copenhagen] y otra en Palma de Mallorca. Consecuencia de tales cambios de temperatura: gripe para todos. Pero ahora están muy bien y me[nos] ricos. La verdad que ese mes solos, deshijados y desnietados (así nos escribía Carlos) fue un poco duro sobre todo para Rafael que aparentemente es el que más precisa afecto y estar rodeado de amigos (cosa que no es tan fácil). Esa descripción del paisaje que hace Luis es verdaderamente cruel. Sabes que nos morimos de ganas de verlos y de estar con Vds. Ya saqué pasajes y Madrid figura en el itinerario, pero no sabemos aún cuando iremos por varios motivos. Alguno de ellos os los explicaré. El 1º de Junio Carlos tiene que presentarse para trabajar en N. York, Long Island. Está loco de contento, porque si bien USA no es su ideal, allá en Europa tampoco podía seguir muy bien ubicado, pero pobre en el aspecto médico. También Malena consiguió la beca, pero por algunos detalles no sabemos si la va a poder utilizar este año. Les falta ahora las visas que, creemos teniendo contrato de trabajo, se las otorgarán. Antes de volverse de CPH [Copenhagen] irán a Grecia. Bueno, yo quisiera ir 1º a CPH [Copenhagen], luego a Grecia, todo. Pero por ahora, tengo que esperar. Te informo que recuperé mi máquina de escribir, pero como se darán cuenta, aún no la uso. Qué lástima, no?
Hablé con Margot Parker que vive acompañada de una bronquitis desde hace meses.
Bueno, queridos, gracias por la hermosa carta. Los queremos mucho y para siempre.

Emma y Rafael

1977-05-30 Mencionado/a
Carta de Lifschitz a Seoane. 1977
Bos Aires
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Lifschitz a Seoane. 1977 en 30/05/1977

Buenos Aires, 30/V [1977]

Queridos amigos:

Vuestra carta nos llenó de alegría por adelantar la fecha de regreso, aunque creemos que antes los vamos a ver. Aquí nos vemos muy poco y en general con la gente de siempre. Salimos muy poco y noticias son las de los diarios. El tiempo no está tan hermoso como en Galicia, pero nuestras nubes también las tenemos. No sé si están enterados que Carlos y Malena se van a pasar 2 años por lo menos a EE.UU.
Nosotros los vamos a ver allí porque pensamos hacer un viaje triangular y ellos estarán aquí para el mes de Febrero. Nos gustaría mucho ver aquello en los momentos previos a la elección y como lo describe Maruja, han de ser momentos muy emocionantes y esperados durante tantos años. Bueno, queridos, los temas a tratar no son muchos, de pintura no vemos nada, y a la única que si vemos alguna que otra vez es a Noemi [Gerstein] y a los Burd.
Nuestros nietos van creciendo y nosotros somos cada vez más abuelos.
Con un abrazo muy cariñoso para los 2 y todos los amigos.
Emma dice que ella quiere escribir su propia carta, así es que yo me despido con muchos cariños y recuerdos para los Díaz Pardo, hijos y todos los amigos que dejamos por allá.

Rafael

1977-08-17 Mencionado/a
Carta de Seoane a Burd. 1977
A Coruña
Bos Aires
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Seoane a Burd. 1977 en 17/08/1977

La Coruña, 17 de Agosto de 1977

Sr. Lipa Burd.
Buenos Aires

Queridos Lipa y Esther:

No quiero comenzar protestando, pero no sabemos nada de vosotros y nos gustaría mucho tener noticias de vuestra vida. De si Lipa está pintando, de la vida que hacéis, si veis cine, teatro, escucháis música, vais a exposiciones, etc. Nosotros os recordamos mucho y añoramos vuestra amistad, los diálogos de muchos días, el cambio de toda clase de inquietudes, todo lo que verdaderamente justifica, aunque a algunos no les parezca así, una parte importante de la vida. Maruja y yo continuamos nuestra vida coruñesa que a veces le depara a uno sorpresas, como la de la salida de la embarcación de cuero que sale hoy o mañana de este puerto hacia Gales e Irlanda para luego regresar por Bretaña, itinerario que ex seguido por los celtas gallegos para, después de invadir Irlanda, hacer comercio entre ellos. Sus tripulantes son casi todos jóvenes arqueólogos ingleses, irlandeses, galeses, bretones y gallegos. Esperan el viento sur que les guiará hasta esas costas impulsando las pieles de la vela. La barca es una reproducción de aquellas de la prehistoria y uno siente respeto por todo ese pasado misterioso que el hombre trata de develar. Hace muy pocos días vimos Maruja y yo, algo que no habíamos visto antes, en un pequeño Museo arqueológico que hay en esta ciudad, enclavado en la exisla de San Antón, un bellísimo casco de oro, celta, dicen que de ceremonias, de finísimo oro labrado con los ornamentos circulares que caracteriza esta cultura. Lo encontró un campesino en las cercanías de Rianxo, el pueblo de Dieste, encerrado en una olla de barro que no pudo conservarse, pues la rompió, sin quererlo, el labrador al trabajar la tierra. Es posible que el poseedor de ese casco lo hubiese escondido en el cántaro de barro y enterrado por temor a que fuese saqueado por los guerreros de alguna tribu enemiga o de otro pueblo que llegara por mar dispuesto a invadir. El miedo hizo que la gente, en la antigüedad, ocultase sus bienes más queridos o valiosos, y siempre. Aún se encuentran por aquí pistolones de las tropas de Napoleón y Maruja, de niña, encontró, escarbando para plantar unas flores en la aldea de su padre y junto a la casa, un anillo de entonces, primeros años del siglo XIX, que decía “Souvenir”. Ese casco, dicen los arqueólogos que es el más bello y el mejor cuidado de entre los encontrados celtas. No quisieron las autoridades de aquí que se lo llevasen para Madrid.
Hemos hecho algunas excursiones por zonas que no conocíamos y cada vez más nos maravilla el paisaje de Galicia. Hemos viajado a un cabo de la costa gallega, Corrubedo, y atravesado una sierra, Outes, y, en el transcurso del viaje pasamos entre montañas de grandes bosques que nunca habíamos visto y que son una maravilla. Lo mismo que el paisaje de San Andrés de Teixido, del que alguna vez ya os hemos hablado, donde hacen las figuras de San Andrés y los objetos atribuídos al santo en miga de pan cocido y policromado, en un lugar de muy altos acantilados, un mar violento y una tierra abrupta y legendaria. Si me gustase la soledad y necesitase aislarme en las gentes, trataría de vivir en sitios como estos en los que además parece demostrado que no se encuentran más reumáticos que en la Costa del Sol o en la Azul. En esto puede desmentirme Esther. Son paisajes de cuervos, grandes lechuzas y brujerías que se prestan a la experimentación de grandes miedos.
Lipa, Esther, escribidnos. Necesitamos de vuestras cartas, de las de todos los amigos.

Un gran abrazo para los dos de Maruja y mío:

[Seoane]

1977-12-06 Mencionado/a
Carta de Shand a Luís e Maruxa Seoane. 1977
Bos Aires
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Shand a Luís e Maruxa Seoane. 1977 en 06/12/1977


Buenos Aires, Diciembre 6 1977

Queridos Maruja y Luis:

Ya sabemos por las cartas que recibieron Margot y Esther que Luis se está recuperando muy bien y que pronto los tendremos en Buenos Aires. Ojalá fuera antes del 31, así a lo mejor podríamos pasar juntos esa noche que a veces se hace tan larga... Estamos muy contentos de que falte poco para tenerlos de vecinos, nosotros volvimos hace ya casi tres semanas de Europa, viajamos en el mismo avión que Emma y Rafael, por pura coincidencia. Lo pasamos bien, nos contamos nuestras inocentes aventuras de turistas, compritas, etc. El fin de semana nos vamos a San Miguel, porque hace mucho calor y además de las ciruelas y los damascos ya deben estar madurando, así como las brevas.
Pero en cuanto nos avisen que han llegado, con mucho gusto nos hacemos una escapada para darles un abrazo de bienvenida. Por un pronto y feliz regreso, por un reencuentro con el afecto profundo de los amigos de acá, con un abrazo fuerte de Willie y mil besos, hasta ahorita!!

Susana

[Escrito por William Shand:] Queridos,

Nos acaban de entregar esa carta tierna y maravillosa de Maruja que tanto agradecemos. Será, pues, un reencuentro esperado y feliz antes de que acabe del año.

Abrazos

Willie

1979-04-03 Mencionado/a
Carta de Seoane a Gerstein. 1979
A Coruña
Bos Aires
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Seoane a Gerstein. 1979 en 03/04/1979


La Coruña, 3 de abril de 1979

A Noemí Gerstein
Buenos Aires

Querida Noemí:

Te debemos carta y nuevas de nuestra actividad en ésta. Sabemos lo que te ha sucedido en Madrid, nos lo dijo Marika, hace algunos días, pues nos habló por teléfono desde Las Palmas. Nos dijo que te habían asaltado, robado y lastimado. Sentimos mucho todo lo ocurrido. Esperamos que estés repuesta y nos gustaría mucho tener noticias directas tuyas. Nosotros, como puedes imaginarte, hemos pasado un mes encerrados en casa por el trabajo, hice unas 60 o algo más entre acuarelas y pasteles, además de algunos grabados y dibujos para tapices, puse en orden los libros de Lorenzo para ser reeditados en un tomo y otro que componen casi todos los poemas sueltos que sirvieron para catálogos de exposiciones, algunas revistas, etc., que fui guardando. Este irá con un prólogo mío y el primero, el de los libros, con uno de Rafael Dieste, creo que van a ser dos tomos importantes. Marika, cuando me habló, se encontraba bien.
No tenemos noticias de Buenos de Aires. Por teléfono nos dijeron Esther y Lipa, desde París, que volvían a Buenos Aires. Hoy le escribimos también a Baudizzone y ayer o anteayer lo hemos hecho a los Lifschitz, Margot Parker, etc. Comenzamos nuestro período social por correspondencia, aunque la verdad es que desearíamos estar con todos vosotros y dejo por terminado nuestro período de encierro casi total, aunque el tiempo no ayuda en absoluto al cambio de vida. Llueve y hace frío y por días nieva en la montaña gallega. Todo en plena primavera.
Vimos en Madrid, a nuestra llegada, una exposición de las últimas obras de De Kooning, que tanto influyó en algunos pintores de Buenos Aires y que en estas nuevas obras se parece bastante a las del alemán Nay. Lo único figurativo de esta muestra era una gran escultura en bronce, pero ésta muy basta, con una humanidad muy próxima a la de un primate, parecía más bien de Dubuffet. Su rudeza nada tenía que ver con los grandes óleos últimos ni con las litografías de la exposición, más bien recordaba las mujeres sentadas resueltas en las décadas del 50 y 60 en su figuración a grandes pinceladas, algo que entusiasmó a Macció, y de las que surgió la delicadeza y belleza de su obra actual, más sabia, a mi juicio que la anterior. El tema, en general, decía en el catálogo ser el paisaje. Pero el tema no es el título y el paisaje, puede ser sólo la intención primera. De todo modos, cada exposición nueva muestra al público que nuestra época capaz de disciplinar muchas ideas y técnica fue incapaz de reglamentar el arte. Este continúa siendo la obra de gentes solas y, si tú quieres, aunque tengan éxito, marginadas siempre por grupos muy distintos.
Bueno, esto es todo hoy. Aguardamos noticias tuyas y te abrazamos desde este país, de frío, lluvia y temporales, Maruja y yo:

[Seoane]