PROXECTO EPÍSTOLAS

----

12 MENCIóNS A Fernando Mon

Crítico e historiador da arte de Galicia autor, entre outros dos traballos, La Pintura actual en Galicia de 1967 e La pintura contemporánea en Galicia de 1987.
Epístolas
Mencionado/a [12]
Data Relación Remitente - Destinatario Orixe Destino [ O. ] [ T. ]
Data Relación Remitente - Destinatario Orixe Destino [ O. ] [ T. ]
1957-10-10 Mencionado/a
Carta de Fernández del Riego a Seoane. 1957
Vigo
Bos Aires
Orixinal Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Fernández del Riego a Seoane. 1957 en 10/10/1957

Vigo 10-oct.1957
Sr. D. Luís Seoane
Buenos Aires

Mi querido amigo:
Hace muchísimo tiempo que no recibo noticias tuyas. ¿A qué se debe tan prolongado silencio? Tampoco me ha llegado ningún número de la revista, desde el correspondiente a junio–julio. Por todo ello, me siento un poco extrañado.
Te escribí tres o cuatro cartas, a ninguna de las cuales me contestaste. Te envié el original para la Enciclopedia argentina, y el texto reformado de la conferencia sobre la cultura actual, y no sé aún si los recibiste. También te fui remitiendo varias colaboraciones literarias y gráficas para la revista, y de Londres te enviaron, por indicación mía, un ejemplar del libro ya agotado Grapes and Granite. ¿Por qué no escribes? Me tiene bastante intrigado tu silencio epistolar.
Te adjunto tres recortes de otros tantos artículos, de Rabanal, Cunqueiro y Fole, sobre la monografía dedicada a Eiroa. Por correo ordinario, te mandé otros de Fernando Mon y Colmeiro. Éste, animado por Valentín, va a inaugurar mañana en la Sala Velázquez, una exposición de su obra más reciente. Su hija Elena, que por cierto estuvo bastante enferma del pecho, se casó la pasada semana con Valverde, un chico de familia muy pudiente que se dedica a la escultura. Se marcharon a vivir a Madrid, donde fijarán su residencia.
Ayer estuve merendando con Mercedes Ruibal y después me mostró algunas de sus últimas obras. Me sorprendieron muchísimo los paisajes. Tienen enorme fuerza, originalidad y, sobre todo, una extraordinaria gracia de color. Hoy se marchó a Cádiz para hacer los murales de un nuevo hotel, en condiciones muy ventajosas.
Estos días está por aquí Vázquez Iglesias. Comí varias veces con él. Por cierto que me habló de tí, con mucho afecto y admiración. Preguntó a varias personas que impresión les causaba la revista que tú hacías, y todas le contestaron con unánimes elogios. Hoy se embarcó en el “Claude Bernard” y Evelina le entregó un paquetito para Maruja.
El sábado pasado recibí los tres libros de la Editorial Citania, que me enviaste. Como ves, el viaje ha sido larguísimo. De todos modos, te los agradezco mucho. Están magníficamente presentados, como todos los que tú editas. El de González López, por lo que he visto, es un libro serio e interesante.
Supongo que, a pesar de tus ocupaciones, podrás disponer de algún momento libre para los amigos. Espero, pues, que me escribas. Desde que dejaste el Centro Gallego, todo es distinto para mí, y me siento un poco en precario. Me limito a enviar las colaboraciones mensuales, y no sé nada más. Blanco Amor me pidió hace tiempo que le asesorase sobre un programa de reformas que intenta realizar en la revista. Parece ser que se le quejó a Valentín, de mi respuesta nebulosa. En fin, que desde tu ausencia las cosas tienen para mí otro cariz.
Saludos muy cariñosos a Maruja, y para tí el cordial abrazo de siempre, de

Fdez del Riego

1963-02-06 Mencionado/a
Carta de Seoane a Dieste e Muñoz Manzano. 1963
Bos Aires
Rianxo
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Seoane a Dieste e Muñoz Manzano. 1963 en 06/02/1963


Buenos Aires, 6 de Febrero de 1963

Sr. D. Rafael Dieste
Rianjo

Queridos Carmen y Rafael:

Debemos carta, la que debimos haber enviado a nuestra llegada, hace ya cuatro meses y el recibo del libro de Rafael que llegó a Buenos Aires en los primeros días del mes pasado, como regalo de Reyes, como feliz augurio para el año nuevo. A nuestro regreso encontramos a Buenos Aires como siempre, la moneda un poco más deteriorada, sin que impida, parece, a las gentes hacer sus negocios; la ciudad más crecida, aumentando, claro en incomodidad y los amigos todos divididos, tambien como siempre, en optimistas y pesimistas con respecto al futuro, pero sin apenas discutir, parecen haber agotado todas las fórmulas y recetas y abandonarse a una imprevista solución por el posible milagro, al destino, al azar; por eso tu libro, tan implacablemente lógico, escrito en tan bella prosa, en idioma tan racional y limpio llegó en un momento propicio, cuando casi todos parecemos haber perdido –me incluyo– objetividad, conciencia de nosotros mismos y la posibilidad de saber cual es una verdad.
En Lisboa, última etapa de nuestro viaje que no conocéis, buscamos a Espasandín. Fuímos a esa ciudad para estar con él y con Alicia tres o cuatro días y llegamos tarde. Se habían ido no sabemos a dónde. Estuvimos en la aldea cercana a Lisboa, una estación antes de Estoril, donde habían vivido. Llamamos insistentemente a la puerta del departamento que habitó y como nadie respondía dejamos una nota debajo de la puerta con la dirección del hotel en Lisboa, pero extrañados interrogamos a los pobladores de la pequeña población, antes a los vecinos, y luego el dueño de un almacén, de un ultramarinos, recordó a ese matrimonio español cuya mujer le hacía daño el viento, que siempre vestía “calzas”, la conocían más por esta prenda que por otro cualquier detalle, y que se habían marchado hacía poco tiempo, creían que a España, a una ciudad o pueblo que el proveedor, almacenero o lo que fuese, llamaba Santo Andrés de España, porque a ella no le sentaba el clima, aquel viento. Sufrimos una gran tristeza por ellos, nunca nos parecieron más solos que en aquella algo más que aldea de al lado de Estoril, y por nosotros que perdíamos alegría, algo, juventud quizás, con el desencuentro. Aquel viento, el mismo viento de Galicia, era lo que más amaba Espasandín y debía renunciar a él en busca de un clima sin viento, sin tiempo, para Alicia enferma. San Andrés de España nos trajo a la memoria San Andrés de Teixido, tan distinto al San Joao de Estoril de Espasandín, con más viento, más violentas olas y entre montañas escarpadas y donde parece no haber más allá que el mar, surgido el San Andrés de las profundidades de un oscuro y lejano pasado. Pero, ¿cual es este otro San Andrés de España, de clima ideal, capaz de alivar a Alicia? ¿Viajaron realmente a España? ¿A qué país fueron?. Nosotros sufrimos una gran decepción y en cuatro días que pasamos en Lisboa nos venían a la memoria constantemente, manteniendo, hasta que nos fuimos, la esperanza de encontrarles en la calle, en un café, en cualquier parte. Temíamos no conocerlos por el aire de personajes de novela alemana, de extranjeros de Capri, de la descripción del proveedor de San Joao de Estoril. Esta fué la última aventura de nuestro viaje. Unos días después con Varela os recordábamos a todos, y, otros más tarde, un domingo, leíamos en la sección bibliográfica de La Prensa una nota sobre un libro de Espasandín publicado hace, quizás, unos veinte años, en la época vuestra de Atlántida. El tiempo que va a abarcar la exposición retrospectiva mía que se proyecta para el mes de Julio en una gran galería nueva de aquí. Estoy trabajando como puedo y Maruja y yo proyectamos volver a esa en octubre, en el otoño.
Esta es una carta donde apenas se dan noticias. Todos los amigos comunes preguntaron por vosotros, os recuerdan, Varela, Baudizzone, Scheinberg1, Falcini, Frontini... Torrallardona y los suyos os están muy agradecidos y llegaron encantados de Galicia. Nosotros os recordamos siempre, y a todos los amigos.

Saludar de nuestra parte a Mincho, a Díaz Pardo, a quien debo carta, a Mon, a todos. Escribidnos. Un gran abrazo de Maruja y mío para los dos:

[Seoane]

1. É difícil esclarecer se o apelido é Scheinberg ou Scheimberg, con eme, como aparece escrito noutras cartas, pois existen as dúas formas.

1963-09-14 Mencionado/a
Carta de Seoane a Alvajar. 1963
A Coruña
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Seoane a Alvajar. 1963 en 14/09/1963


La Coruña, 14 de setiembre de 1963

[Manuscrito:] Amparo Alvajar

Estimada amiga:

Te debemos una larga carta hablándote de España, de Galicia, de nosotros. Llevamos aquí en La Coruña, mejor dicho en El Castro de Sada, dos meses, yendo y viniendo, eso sí, a La Coruña, en donde estoy actualmente exponiendo con mucho éxito grabados en su vieja Asociación de Artistas. España está desde nuestro punto de vista, el que tu conoces y compartes, mejor de lo que sospechábamos en nuestros diálogos de Ginebra. Se encuentra mucha gente optimista, yo pienso que con fundamento aunque no tenga razones de orden práctico, pero lo noto en las gentes, en las conversaciones que escucho, en el aire, y Galicia está maravillosa como siempre, indiferente, pobre, abandonada, pero maravillosa y en la gente joven vuelve a nacer la esperanza en un futuro próximo. Creo que deberías viajar a España. Ninguna carta ni experiencia ajenas puede ofrecerte una impresión de lo que aquí está renaciendo. En La Coruña cambiaron muchos barrios y la ciudad creció. Da la sensación de ser más grande que Ginebra, desde luego más bella pero sus gentes parecen las mismas en su aparente despreocupación, en su elegancia natural y en su humor. La Coruña es la ciudad liberal de siempre, a pesar de todo lo que se le impone. Nosotros nos sentimos muy a gusto en ella y lamentamos tener que marcharnos a Madrid. Conocimos a mucha gente nueva, a un pariente tuyo, Molina, que es canciller del consulado uruguayo y hombre preocupado por cuestiones de cultura, que siente una gran adhesión hacia tí y ex-compañeros tuyos de bachillerato que te recuerdan con aprecio, Fernando Mon, ahora crítico de arte, y González Garcés, poeta y crítico literario. Por nuestra parte les hablamos de tu labor de directora en el Teatro Hispanoamericano de Ginebra, de tus obras de teatro en Buenos Aires. Yo he publicado aquí, en este tiempo de estancia en El Castro dos álbumes de grabados: El toro Júbilo y O Meco, que tienen como tema una fiesta castellana y una leyenda gallega. Están impresos en Moret, imprenta que tu recordarás. Creo que si volviésemos todos podríamos hacer muchas cosas, la lástima es que algunos como yo mismo tienen una vida realizada fuera de aquí que debemos decidirnos a abandonar. Ahora tenemos que regresar a Buenos Aires, una ciudad que en estos meses sólo recordamos por los amigos que allí viven.
Nos gustaría que nos escribieses. Te estamos muy agradecidos por todo lo que hiciste y haces por nosotros. Debemos regresar a Ginebra, pero no tengo ganas de salir de España por ahora. Tengo en noviembre una exposición [en Madrid.

Recibe un gran abrazo de Maruja y mío:]

[Seoane]
Falta a despedida da carta orixinal (só se dispuxo da cara dianteira do orixinal fotografada). O texto restante pódese enxergar nesta cara ás avesas e reproducímolo entre corchetes, aínda que sería necesario confirmalo.

1964-06-26 Mencionado/a
Carta de Seoane a Díaz Pardo. 1964
Bos Aires
O Castro [parr. Osedo, conc. Sada]
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Seoane a Díaz Pardo. 1964 en 26/06/1964

Buenos Aires, 26 de junio de 1964

Sr. D. Isaac Díaz Pardo
EL Castro

Mí querido amigo:

te adjunto copia de la carta que envié hoy a Paz Andrade por un problema surgido por culpa de la Agencia Momfort S.A. de Barcelona y de Madrid en relación con mis cuadros y la Aduana. Hice un poder a nombre tuyo y de Valentín. Perdóname la molestia pero tiene la intención de que los cuadros queden depositados en tu casa si se consigue la importación definitiva. Creo que el asunto puede arreglarse fácilmente por Paz Andrade en el Ministerio de Comercio o en la dirección General de Aduanas. Pero hice una presentación, como puedes ver en la carta, en el Consulado Español de aquí para que no iniciasen el expediente a que estaría sujeto por diferente información de los agentes de Madrid o de Barcelona, igual da:
Recibimos tu carta y la de Mimina que se habrán cruzado con las nuestras. Estamos envidiosos de vuestra suerte estando ahí por estas fechas. De aquí prefiero momentáneamente no hablarte. El precio de los pollos en Buenos Aires resulta tener alas más ligeras y que vuelan más alto que el de esas aves y la carne de pollo, como en todas partes, va resultando la más popular. Te felicito por el éxito de las gestiones de que me escribes. Veo poca gente, a Laxeiro y a Varela con frecuencia. A Laxeiro le leí tus noticias de la Exposición de Lugo. Es una lástima que siempre ocurran las mismas cosas en estas muestras y que sea tan difícil organizar una buena y definitiva. Te escribiré con más calma, ahora me encuentro bastante fastidiado con ese asunto surgido con motivo de los cuadros y que me hizo perder tres días en gestiones. Mándame noticias de todos los amigos y la dirección de Fernando Mon. Un gran abrazo para todos y para Mimina y para ti de Maruja y mío. ¿Qué pasó con los exámenes de tus hijos? Estoy seguro que todos habrán ido bien. Nuevamente abrazos.

Seoane

1964-07-17 Mencionado/a
Carta de Seoane a Díaz Pardo. 1964
Bos Aires
O Castro [parr. Osedo, conc. Sada]
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Seoane a Díaz Pardo. 1964 en 17/07/1964

Buenos Aires, 17 de julio de 1964

Sr, D. Isaac Díaz Pardo
El Castro

Mí querido amigo:

Recibí dos cartas de Paz Andrade referidas al asunto de los cuadros y estoy más tranquilo, parece ser que es posible que todo se arregle. Te agradezco la copia del artículo de La Voz de Galicia de esa señora o señorita Cristina Amenedo, cursi y avergonzada de Galicia sin que pueda publicárselo La Voz, como Bocelo y Pillado lo dejaron pasar. Por mi parte haré una nota en la audición de ese artículo. Es todo lo que aquí se puede hacer y, como ocurre con estas notas, no llegará jamás ni a oídos ni a conocimiento de la autora y ni siquiera del diario. Para ser consecuente con lo que escribe debería traducir su apellido y llamarse Cristina Alisal, despojarse del galleguismo Amenedo.
Continúo sin estar de acuerdo contigo en cuanto Galicia y a España en general, incluso por razones vitales, y, en cuanto a las circunstancias a que te refieres, uno debe de tratar de ser lo suficientemente fuerte- y tú lo eres- para imponerse a ellas o contribuir a cambiarlas y si no queda el recuerdo final de vencido, de disolverse en el paisaje como la inmensa mayoría de las gentes que pertenecen por herencia a un pueblo. Uno no puede pasar la vida viviendo en un sitio al que no pertenece, como me ocurría a mí con Buenos Aires, por mucho que esta ciudad le da a uno, porque no la siento. Y si continúo aún en ella es por miedo, pienso, al futuro y comodidad. Tú tienes tu hogar fundado ahí y diste una dirección a tu vida. Yo no tengo nada más que el deseo enorme de estar en esa y no cuento ni con hogar ni con hospitalidad de trabajo que permitan vivir como quiero. Esto es lo que constituye mi drama, -minúsculo para todos menos para mí- para cuya solución no puedo encontrar ayuda. La noticia del fallecimiento de Souto nos dejó desolados. Estaba entusiasmado con el regreso definitivo y estaba deseoso de pintar Galicia esto nos lo dijo muchas veces en Madrid y estaba seguro de estar renovando su pintura. Ahora, para Galicia, ya no es más que un nombre. Casi toda su obra está fuera de ella y será liquidada, sabe Dios como, por la mujer y los hijos, Galicia perdió una de las más importantes personalidades y Souto, a pesar suyo- Galicia fue su más grande ilusión- queda para siempre alejado de ella. Este puede ser nuestro destino. Es de múltiples gallegos pero hay que rebelarse contra él por nosotros y por los que vendrán. No se puede dejar Galicia por soberbia y en manos de todas las estúpidas Cristinas Amenedo que habitan allí, como en cualquier parte, y, en todas, está la Coca-Cola. en general mucho más que en Galicia, y los rinocerontes de Ionesco se multiplican aún más que en esa. Galicia Emigrante quizás no pase de ser un buen deseo, tal como la concibo cuesta alrededor de 300.000 pesos y no estamos seguros Fernández y yo de conseguir publicidad para esa cantidad. Lo mismo en este sentido, seguramente, que ahí. Hablé con Arranz sobre las fotografías y las envió por un particular, el hermano de Barral, creo que se fue para esa y pensaba verte o hacérteles llegar. Esto es todo, cuéntame de vuestra vida. La tuya supongo se desarrollará en el taller mecánico con alguna nueva máquina. Pinta, pinta y escribe. No sé si valen la pena las máquinas. No sé nada de eso, pero creo que son los verdaderos rinocerontes de nuestra época o por lo menos las que han hecho posible en cuanto a esta época los rinocerontes de Ionesco. La Coca-Cola crece por las máquinas.
Escríbeme. Abrazos a todos los amigos, a Mon envíame su dirección; a Miguez, a Fuentes, a Pepe Rey y familia que los supongo en Galicia, a Pelis, a todos y tú y los tuyos recibid uno fuerte de Maruja y mío:

Seoane

Envío fotografía del cuadro por correo aparte.

1966-08-20 Mencionado/a
Carta de Díaz Pardo a Seoane. 1966
Bos Aires
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Díaz Pardo a Seoane. 1966 en 20/08/1966

20.8.66

Sr. Luis Seoane
BUENOS AIRES

Querido Luis:

Llegué mal peor que salí. Cama, etc. Y aún no he eliminado de todo los efectos de los antibióticos. Mucha gente como consecuencia de la época y el encuentro con los problemas esenciales me dejaron sin tiempo y más desorientado que de costumbre. Hoy al fin te pongo estas líneas.
Aquí, cuando llegué, tenían organizada una exposición de Maside. Te envié un catálogo. Se celebró una velada literaria en la que intervino Mon, Martínez Barbeito y yo. Yo me limité a hacer una crónica de la velada que se le había hecho en Bs. As. hace ocho años a raíz de su muerte y en la que había pronunciado una conferencia Dieste y en la que habías intervenido tú y Laxeiro. Leí, pues, parte de lo que aquella noche habíamos dicho. La muestra, que con buena intención provocó Antonio Baltar y ayudó Dieste, Mincho y Mon, no ha sido un ejemplo de organización. El ayuntamiento, por gestión del padre de Míguez les dio diez mil pesetas, y se realizó en una sala decorada con estilo mostrenco-románico-feudal que ha montado un tío pesado que se llama Lombera donde antes estuvo Boedo al final de la calle de San Andrés. Ahora está exponiendo Tomás Barros en la Asociación de Artistas cosas muy buenas y cosas muy malas. Este muchacho no anda bien. Su vieja manía persecutoria que una sociedad secreta histórica vendría dirigiendo contra los intelectuales a través de objetos-símbolo e individuos utilizados como agentes inconscientes empiezan a transcender a la vía pública en manifestaciones de matiz paranoico. En la exposición hay también signos de su estado psíquico, entre otros que ha puesto precios a los cuadros desde 500 pesetas que no le cubren el valor de los materiales empleados en ellos.
Los Dieste estuvieron dos días por aquí. Muy bien. Recuerdan a la Argentina con sus amigos con visible nostalgia. De Laxeiro, que está en Vigo, nada sé, ni alcancé a ver a Mariví. Al director de Vieiros, que yo tenía ganas de conocer personalmente parece ser que el mes pasado por las fiestas del Apóstol la policía lo agarró y lo devolvió a Méjico ¡un hombre que tanto ama a Galicia que le puedan hacer esta cosa tan desconsiderada en su propia tierra! Desde luego se nota que hay reacción contra Galicia pues hasta aquellos fragmentos del Evangelio en gallego que se venían publicando han dejado de salir en La Noche. Esto entre otras muchas cosas. A Alberto le iniciaron un proceso por lo del libro de Castelao. ¡Es el colmo! Claro que esto no creo que pueda prosperar. El éxodo del campo sigue y este está en un abandono sin precedentes. Se leen cosas en la prensa reaccionando contra esto. En el campo donde Galicia tenía guardado su historia podría estarse ubicando una punta de la confabulación para aventar los restos de lo genuinamente gallego, porque si sumas que la presión turística impersonal con su avalancha de plástico y cocacola lo va vulgarizando todo y pensando que en algún momento tendrá que acometerse lo del campo, no sería extraño que se trajesen técnicos agrícolas y braceros extranjeros para solucionar el problema. Como tú no vas a tardar en venir tendrás ocasión de ver las cosas con tus propios ojos. Celso Emilio al emigrar para Venezuela dijo unas palabras ejemplares: “Tenemos que aspirar a que Galicia además de ser una tierra para nacer y para morir sea también una tierra para vivir”.
Sargadelos: ando a vueltas con el anteproyecto con Albalat. La idea creo que va por buen camino y que te gustará. Estamos coordinando la idea de la planta según el arquitecto con la nuestra, es decir: con la función que ha de cumplir. Casi estamos de acuerdo. Una vez que tenga las líneas visuales del alzado las conocerás tú para que digas tu opinión. Estoy viendo que se va a ir mucho tiempo en todas estas cosas, pero ya a estas alturas interesa hacer una cosa muy bien hecha y que resulte verdaderamente ejemplar.
Por todas estas cosas es conveniente que tú me tengas al tanto de vuestras fechas de viaje y que desde Alemania o desde donde te encuentres nos enviéis vuestra dirección para comunicarnos.
Tu estudio sigue esperando por ti. Es una pena que tengamos un pueblo tan poco preparado para entender de arte o de otra cosa. Indudablemente la culpa no es de él, sino, como diría Dieste, de su clase dirigente rufianizada, adinerada y condecorada, que, naturalmente, tampoco puede valorar el arte. Pero tal circunstancia no debe de cambiar nuestro rumbo, especialmente el tuyo, de perfeccionar una determinada faceta del espíritu. Y yo por ahora junto con mi irrenunciable orgullo de emigrante puedo jactarme de admirar tu obra. Emigrante o presidiario son destinos buenos por vía de ser leal antes de renunciar a querer mirar para las cosas.
Mientras tanto miro con inquietud lo que sucede por la Argentina. Eso de la Universidad me da ganas de llorar.
Si se te ocurre no dejes de poner unas líneas diciendo lo que te parezca.

Un abrazo a Maruja y otro a ti de

[Díaz Pardo]

1971-01-03 Mencionado/a
Carta de Díaz Pardo a Seoane. 1971
O Castro [parr. Osedo, conc. Sada]
Bos Aires
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Díaz Pardo a Seoane. 1971 en 03/01/1971

Castro, 3.1.71

Sr. Don Luis Seoane
Buenos Aires

Querido Luis:

Hace bastante tiempo que no tenemos noticias directas vuestras. Al llegar anteayer aquí me encontré con una carta de Basilio Losada y al final me decía que estaba por allí Palmás. Llamé seguidamente por teléfono a Basilio y Palmás acababa de salir para París. De allí creo que irá a Roma y luego retornará para Galicia. Creo que está entusiasmado. Parece que mandaba para acá una maleta. Las noticias que de vosotros le transmitió a Basilio es que vosotros no vendríais antes de abril, de forma que nada habríais adelantado el viaje.
Aunque supongo que María Xosé te mandará noticias directas de tu exposición de Vigo, te mando esa nota que veo en el Faro. Pasa por alto esa estupidez que dice de influencias picasianas. Todo eso es producto de la gran ignorancia estética en que aquí nos movemos. El parentesco de las cosas de un tiempo, en este caso del nuestro, enseguida se lo endosan al único nombre que conocen, de referencias y no muy bien. Yo tengo alguna nota de prensa que me tienen hecho hace tiempo en las que también me veían influencias picasianas. Bueno hoy intenté hablar con María Xosé pero no contestaba el teléfono. Mimina se queda hoy y a la noche llamará ella, y luego ya os escribe.
Los Dieste andan con Ester de Cáceres por ahí no logré localizarlos. Dieste volvió a retirar por vigésima vez, creo, las pruebas terceras o décimas de página de su libro en su afán de depurar algo. Estoy temiendo que no le lleguen los años que le restan de vida para terminar de corregirlo y a los de la imprenta los trae de cabeza porque les hace hacer y deshacer textos para hacer rectificaciones de tipo filosófico... Hoy vio Xosé a Fern[ando] Mon y le dijo que había escrito un artículo sobre el Museo en una nueva revista que se llama Bellas Artes que creo es del Ministerio, que lo mandarían, pero en el ínterin si la encontramos te lo mandarán. Y que pensaba hacer otro con los cuadros en color.
Bueno. El año terminó normalmente con presagios de complicarse mucho las cosas en este país desde una economía de signos alarmantes. Nosotros fuimos remontando las cosas no sin penosidad porque las cosas que nos gravitaron este año fueron muchas. Entre el Castro y Sargadelos en diciembre tuvimos que ingresar en Hacienda más de dos millones de pesetas. Un poco milagrosamente y otro poco por el esfuerzo que se hace, de todos modos vamos cumpliendo todo aunque por poco margen. Es una situación envidiable en el panorama de como están las cosas. Lo de Burgos creo que se resolvió, entre otras cosas porque se imponía una desaceleración del descalabro al que se va.
Para mí lo peor es que mi salud quedó muy resentida con esa gripe y con la intoxicación de antibióticos que creo que ya os hablé. Ahora ando con multitud de porquerías para recuperarla.
Hoy domingo me voy para Sargadelos. Está todo helado y estamos rodeados de nieve. Nada más por hoy.
Espero vuestras noticias con la esperanza de que en cualquier momento os he de ir a esperar a alguna parte, a Ribadeo, a Madrid...

Un abrazo muy fuerte para ti y para Maruja

[Díaz Pardo]

1972-01-11 Mencionado/a
Carta de Seoane a Díaz Pardo. 1972
Bos Aires
O Castro [parr. Osedo, conc. Sada]
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Seoane a Díaz Pardo. 1972 en 11/01/1972

Buenos Aires, 11 de enero de 1972

Sr. D. Isaac Díaz Pardo
El Castro

Querido Isaac:

Recibí tu carta del día 2 y tú debes tener en tu poder una mía del 28 de XII que seguramente se cruzó con la tuya. También recibí tus notas anteriores y las serocopias. No, en cambio, el librito de García Sabell La nota del homenaje a Jota Blanco Amor que también me enviaste, es una prueba más de la falta de conocimiento sobre la labor de los emigrantes, en Galicia. El señor ese no fue Premio Nacional de Literatura aquí, sino segundo premio compartido de ensayo y para ello debió volcar seguramente la influencia de su diario. Esto es todo. Quizá Bergondo se mereciese más. Leí tu carta de respuesta a Corredor Matheos y la carta de éste proponiendo una exposición posible de arte, diseño y arquitectura gallega. Lamento decirte que por mi parte estoy en contra de la exposición en cuanto a arte y diseño. Fui siempre enemigo, tú sabes, de las exposiciones colectivas que sirven para desorientar al público y en este caso, de que el Museo Carlos Maside se meta en esas “trangalladas”. Quizá puedan hacer una suya los arquitectos y lo que sería mejor es que la hiciese Albalat con su proyecto de la ciudad de las Rías. En lo que se refiere a diseño todo está muy confuso y por aclarar en uno y otro lado de la península y casi me atrevería a escribir de la tierra. A Barcelona, pienso, hay que llevarles proyectos de lámparas y de objetos caseros que es en lo que parecen estar los que se fueron al Congreso de Sargadelos y los gallegos no tenemos nada de eso. Habría que estar con los ingenieros de los astilleros que es casi lo único que queda en Galicia, desaparecida la industria carrocera y de motores de Vivero y los anacrónicos muebleros de Santiago y de La Coruña que remendaban el pasado. Y nosotros no fuimos capaces de que alguien hubiese adscrito sobre la embarcación pesquera Vigo, y el aporte que significó, en su época para la publicación del Laboratorio de Formas. Pero sobre todo creo que el Museo no debe meterse en estas cuestiones, que siempre acarrean disgustos, aparte que no puede tener criterio en cuanto a quien debe ser seleccionado para presentar una muestra en el exterior de Galicia. Puedes hacerlo tú personalmente con una comisión de pintores y críticos que se forme al efecto, o quizá de la mejor manera que a ti se te ocurra. Por mi parte soy ajeno a cualquier intento de una muestra colectiva. Desde la década del 10 al 20 con la exposición de Buenos Aires de entonces, hasta la muestra de Madrid de hace dos o tres años, vinieron haciéndose intentos que fueron fracasos. ¿Para qué insistir, y precisamente nosotros que aspiramos a renovar en lo posible la vida cultural gallega con nuevas ideas, o así nos parece?
Comprendo las dificultades que debéis tener para seleccionar al director de empresa. Desde luego tiene que ser un hombre capaz y con ideas actuales en cuanto al comercio, la industria y al resto de las cuestiones de nuestra época.
Es muy importante la compra que hicisteis del monte y muy bueno tu plan de urbanización con respecto a toda esa parte. Se lo pasé al Ing. Díaz para que haga un proyecto de pileta de acuerdo con lo que tú me pides. Por mi parte haré el dibujo para la decoración que pienso puede hacerse con iguales elementos, la pizarra y la cerámica, que las paredes de “Os irmandiños”. Pues aquí todas las piletas tiene el piso y paredes laterales de baldosas, mosaico, vidriado o piedra. Le dije al ingeniero Díaz que pensase en una forma que siguiese la circular de la fábrica, usando las líneas curvas. Tienes que estudiar el problema sanitario. Pues en las piletas se trasmiten diversas enfermedades, cuando son públicas, como sospecho será esa, y por eso exigen médicos que revisen a los que concurren a ellas. De todas maneras, además de la pileta en ese terreno, establecería algunos juegos, como una cancha de bolos por ejemplo, otros que están en la tradición gallega e incluso una de tenis. Creo que constituiría un medio de atracción a la fábrica. La de tenis también sería importante para sacarle a éste juego el aire de ser en Galicia un juego de la clase acomodada cuando en el mundo lo es de las gentes procedentes de las diversas clases través de los clubs y de campos municipales o del Estado. También sería interesante se instalase un cine que proyectase películas dos veces a la semana, jueves y domingos, por ejemplo, alquilando las películas que fuese posible conseguir. Habría que hablar de esto con Fernando Mon o algún otro distribuidor. Podría instalarse en el mismo local “Os irmandiños”.
Las cartas que envías desde Sargadelos tardan en llegar aquí de 10 a 15 días. Te lo digo para que calcules mi respuesta. Quisiera que en la próxima tuya me contestases a la del 2 del XII y a ésta, pues si no va a resultar nuestra correspondencia un diálogo de monologuistas. Un abrazo a García Sabell y confía en este. Un fuerte abrazo para Mimina y los tuyos y para ti de Maruja y mío:

Seoane

Nota: No sé si en “Os irmandiños” tenéis juegos de Damas y Ajedrez, algo que se fomenta en todas partes y que también puede interesar a una docena o dos de personas. Estos juegos y los al aire libre de que te escribo antes pueden convertir en Club “Os irmandiños”. También sería interesante ir creando una biblioteca en idiomas gallego y castellano. Historias de Galicia, locales, de ciudades, comarcas, etc., geografía gallega, literatura, arte, etc., para que quienes quieran, uno, dos, los que sean, tengan en la fábrica una fuente de información.

Otro abrazo:

Seoane

1974-01-31 Mencionado/a
Carta de Seoane a Díaz Pardo. 1974
Bos Aires
Sargadelos
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Seoane a Díaz Pardo. 1974 en 31/01/1974

Buenos Aires, 31 de Enero de 1974

Sr. D. Isaac Díaz Pardo
Sargadelos

Querido Isaac:

Recibí tu carta el 20 de este mes, y, como escribes habitualmente, “tomo nota de todo lo que me dices”. También recibí tus notas y cartas anteriores acompañadas de distintas fotocopias, entre ellas la de la carta de Patiño referida al fallecimiento de Lugrís y la del artículo de Corredor Matheos sobre mi pintura publicado en Bellas Artes, cuyos envíos te agradezco. Recibí asimismo una carta de Villafranca agradeciendo mi recuerdo sobre su labor de diseñador en Compostela, en Comunicacións mesturadas, y refiriéndose a Lugrís. Quizá de los que quedan en Galicia, aparte de Villafranca que no sé hasta qué punto le conoció en Madrid, el que mejor puede hacer algo sobre él es posiblemente Rafael Dieste, pues fue colaborador de éste en la empresa más importante en que participó seguramente Lugrís, las “Misiones Pedagógicas”, y gran amigo de él. Yo le debo un bello poema que me dedicó con motivo de la exposición de grabados de La Coruña. Por mi parte me alegro mucho de haber hecho en su momento un canje con Patiño de un cuadro mío por un “collage” suyo y quizá algún día escriba algo sobre él. Desde luego lo haré en la monografía sobre Maside que publicaré aquí este año. De momento no puedo hacer nada más, mi homenaje sería personal. De Patiño recibí varias cartas con anécdotas de él y noticias de su entierro. Sobre mi pierna puedo deciros que estoy totalmente restablecido y, en cuanto al calor, como ocurre siempre con el clima de Buenos Aires, varía por días. Estamos pasando un verano bueno, alterándose tormentas con jornadas de lluvia torrencial, días frescos y otros de calor. Por aquí estuvieron Costa Clavell y Fernando Mon casi al mismo tiempo, y estaban sorprendidos del buen verano de Buenos Aires. Las consideraciones sobre el clima de un país también resultan ser personales. El día peor de nuestra vida resultó ser, para Maruja y para mí el que pasamos en Lestedo, cerca de Santiago, y desde luego el calor de Río en Brasil que supera cualquier calor. Esta vez en Buenos Aires lo sufrimos dos o tres días, los de nuestra llegada y alguno más entre tormentas, como dije, y días agradables. Últimamente pasamos unos diez días en Tortuguitas, en una finca de Sofovich y regresamos el lunes día 28. Gozamos de una lluvia torrencial e hice bastantes dibujos.
En este momento resulta una sorpresa el movimiento cultural veraniego de Mar del Plata. Exposiciones de arte, estrenos cinematográficos y más de ochenta espectáculos, muchos de ellos, teatro, que funcionan en carpas inflables, climatizadas y trasladables, una novedad extraordinaria iniciada en Buenos Aire y que se instalan en plazas públicas o en terrenos baldíos. En cuanto a todo lo otro con un año económico que anuncian bueno, está transcurriendo tal como lo preveíamos. Se repite la historia. Desde Madrid me llegaron dos notas en fotocopia, sobre José Suárez, publicadas en La Región de Orense. Una de J. Vázquez Jimeno bastante buena, muy personal, y la otra, de Segundo Alvarado, más referida a su actividad y fallecimiento. Sospecho que se suicidó. Había intentado hacerlo cortándose las venas hace un año o poco más en un sanatorio de Orense y trató esto mismo, dijeron, de perderse entre la nieve de los Pirineos. En el segundo tomo, si lo hago, de Comunicacións mesturadas incorporaré una nota que hice sobre su labor a raíz de su vuelta del Japón.

Un gran abrazo de Maruja y mío para Mimina y para ti.

Seoane

1974-05-30 Mencionado/a
Carta de Fernández del Riego a Seoane. 1974
Nova York
Vigo
Bos Aires
Orixinal Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Fernández del Riego a Seoane. 1974 en 30/05/1974

EDITORIAL GALAXIA, S.A./ Reconquista, 1/Teléfono, 218204/ VIGO
30-maio-1974
Sr. D. Luís Seoane
Buenos Aires
Meu querido amigo:

Xa vai pra un mes que recibín a túa carta. Seguindo as indicacións que me facías, pedinlle a Isaac unha xerocopia do artigo de Corredor Matheos. Pareceume moi interesante. Sairá reproducido, na súa maior parte, no número de Grial que está no prelo. Pra que non aparezan dúas cousas xuntas no mesmo número, deixéi pra o seguinte os comentos dos teus derradeiros albums de dibuxos.
Por aquí andivo, nefeito, Castro Couso. Porén, eu non o vin nin soupen del máis que o que teño lido na prensa. Parece que foron Mon e Naya os que o acompañaron e lle prepararon unha mostra dos seus traballos.
Non me esquezo da edición do libro de Pita. Confío en que aló pra o outono esteña na rua. Pesie ao afecto que por el sinto, cústame moito dar este paso. Pola sinxela razón de que temos en turno de publicación unha ducia de volumes de versos, cuia aparición vou demorando, e cando os poetas vexan editado o libro de Pita reaccionarán moi mal. Sobre todo porque hai algún que agarda dende hai máis dun ano.
O outro día estiven en Padrón con Dieste e Isaac, que foron acompañados das suas mulleres pra asistir ao acto do Pedrón de Ouro que lle concederon a Álvaro Gil. Tamén estivo Valentín e moitos amigos. Por certo que alí nos amostraron o libro de Luís Villaverde encol dos mariscos, que acababa de publicárese.
Pesie á fermosa xeira aberta polos nosos veciños, as cousas por aquí siguen máis ou menos o mesmo. A ver si cando tí veñas se deseñan outras perspectivas.
E nada máis por hoxe. Con garimososo saúdos a Maruxa, e de Evely pra os dous, recibe a forte aperta de sempre, de
Paco

1978-07-31 Mencionado/a
Carta de Seoane a Díaz Pardo. 1978
Bos Aires
O Castro [parr. Osedo, conc. Sada]
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Seoane a Díaz Pardo. 1978 en 31/07/1978

Buenos Aires, 31 de Julio de 1978

Sr. D. Isaac Díaz Pardo
Sargadelos

Querido Isaac:

Recibí la tuya del 3/VII, al cable que me enviaste con la fecha de llegada de Domingo y la crítica de La Calle a la antología de poesía de Tomás Barros, y tu respuesta, que agradezco en lo que se refiere a mí. ¿Qué diario es La Calle y quién es Cesar Antonio Molina? A Fernández del Riego le envié mi respuesta a este Molina para publicar en el Faro de Vigo, diciéndole cuál es mi posición en poesía, creo que debería escribirme cuál fue, pues, de momento, no tengo intención de escribir nada más, y refiriéndome concretamente y muy brevemente a Lorenzo Varela y a Carballo Calero. Ya la leerás, si se publica.
Estuve con Domingo en casi todos los instantes en que estuvo libre de sus conferencias y compromisos con el C[entro] Gallego, ayer se fue a Montevideo en donde estará hasta el miércoles, luego, creo, quedará una semana más en Buenos Aires. Sus conferencias fueron, en su totalidad, un gran éxito. También me trajo una carta tuya que no pude contestar inmediatamente, teniendo que cubrir una autorización para que actuaras en mi nombre, creo que respecto al diario, y dos días después cuando me propuse hacerlo comprendí que era inútil, pues llegaba tarde. Hice una nueva exposición en La Plata, ahora, en agosto, inauguro una en el Centro de Estudios Brasileiros dependiente de la Embajada de ese país, y, en septiembre, como cada dos años, en Bonino. Estoy también con el libro de grabados dedicado a Galicia, que se editará aquí, tendrá unas cien páginas, no sé como titularlo, y serán grabados referidos a hechos históricos, leyendas, costumbres, etc. Será un libro más que se guardará en unas pocas bibliotecas, muy pocas y que me llevará, al hacerlo, otro pedazo de mi vida sin destino concreto.
Por aquí tenemos el clima cambiado. Algunos días de este invierno parecen primaverales y en el otoño hizo, en cambio, un frío inusitado. La provincia de Buenos Aires se inundó por la zona de Dolores en no sé cuantos miles de hectáreas, casi tanto como el territorio de Galicia, perdiéndose cosechas, varias decenas de miles de cabezas de ganado, viviendas.
Estos días, en el Delta, se inaugura una gran fábrica de papel diario, que abastecerá a partir de septiembre el mercado nacional. La Razón se imprime ya, en su mayor parte, con terminales, “Video Display Terminal”, V.D.T., conectada con computadoras donde se archivan datos, mensajes, códigos, notas, etc., eliminando el plomo, los linotipistas y muchas horas de tiempo, ciento veinte mil ejemplares por hora. También La Nación acaba de poner en uso varias de esas V.D.T. A mí me gustaría volver a la imprenta de Gutemberg, jamás se hicieron libros tan bellos.
Esto es todo por hoy. Un gran abrazo para todos vosotros y para ti y Mimina de Maruja y mío.

Seoane


Nota: Acaba de llegar Mon y su mujer Carmen. Ayer me habló por teléfono.

1978-10-01 Mencionado/a
Carta de Díaz Pardo a Seoane. 1978
Sargadelos
Bos Aires
Transcrición

Transcripción da epistola Carta de Díaz Pardo a Seoane. 1978 en 01/10/1978

1º de octubre de 1978

Sr. Don Luis Seoane
Buenos Aires

Querido Luis:

Cuando ya me disponía a escribirte para saber algo de ti, pues tu última era del 31 de julio, que yo te contesté el 26 de agosto, me llega la tuya del 25 de septiembre, confirmando la buena nueva de que os disponéis a veniros definitivamente, que es lo cuerdo y lo razonable aunque desde el punto de vista económico salgas perdiendo, y aún así no se puede asegurar que sea así pues, aunque no sea lo mismo, el mercado argentino siempre podrá contar con alguna cosa tuya que irás, que podrás ir enviando. El ciclo del exilio tenía que cerrarse. Es doloroso y es ingrato como se cierra. Fue un monumental sacrificio de toda una vida de los mejores ciudadanos para llegar a la conclusión, en la mayoría de los casos, que nadie los entendía y que nadie los esperaba. Pero este no es precisamente tu caso pues aquí la gente que a ti te interesa te ha entendido siempre y te ha estado esperando también siempre.
Comprendo tu cansancio de tanta exposición y lo que te queda, pero tampoco te quejes porque aún hay suertes peores, pues tú gastas tu tiempo cuando expones en comunicar tu mensaje personal, y yo no paro de hacer exposiciones para vender cacharros que fabrican las máquinas para conseguir el pan nuestro de cada día.
Te va una nota hecha por ese César Antonio Molina sobre Sargadelos. El autor de esta nota es el que le dio el palo a la Antología de Nordés. Estuvo por aquí un día que yo no estaba. Creo que se hizo un buen servicio respondiéndole sin acrimonia. Yo no lo conozco pero creo que lo voy a conocer dentro de unos días porque me llamó para eso. Está escribiendo mucho en Madrid en varios sitios. El suplemento de Informaciones trae últimamente notas de él. --- Yo te fui enviando algunas notas que fueron saliendo o cosas que eran de tu interés. Últimamente te envié una de Fernando Mon sobre tu mural del San Martín.
Sobre el 20 y tantos o hacia finales de mes vais a tener por ahí a María Elena y a José Luis que van a la Argentina con gran ilusión. Antes de marchar queremos que el Museo se traslade para su nuevo emplazamiento e inaugurar el edificio con una Galería Sargadelos para cerámica y libros gallegos y portugueses en la planta baja, además de las nuevas instalaciones con que contará Ediciones. Yo confío en que Dónega te irá dando cuenta de todo. Y al decir Dónega digo también los demás, pues Domingo estuvo aquí una tarde antes de irse para informarte.
No dices cuando será vuestro regreso. Fernando Mon vino diciendo que para marzo. Bueno para cuando sea y para tu gobierno te diré que Inés compró un pequeño piso en Madrid (quería tener “su” casa) y por tanto está libre el departamento de Ponzano. Entonces, sabéis que lo tenéis a vuestra disposición. Creo que Maruja conoce el piso y tiene bastante comodidad y ahora tiene teléfono y además no os cuesta nada. Creo que pasar temporadas en Madrid te interesa, digo yo y esta puede ser una oportunidad. Me adelanto a decirte esto porque al saber que está libre completamente me lo van a pedir y yo no tengo valor de negarme cuando yo no lo utilizo para nada y sabiendo que vosotros pasaríais algunas temporadas en él yo haría esta reserva.

Nada más por hoy. Abrazos muy fuertes para ti y para Maruja

[Díaz Pardo]