Irene González Basanta
A Coruña, 26/ 3/1909 - A Coruña, 9/4/1928Autoría: Carlos Freire Cordeiro
Pioneira na práctica do fútbol en Galicia e no mundo
Era simplemente Irene, unha auténtica pioneira no mundo do fútbol. Non existe constancia en todo o mundo doutra muller que fose futbolista nunha época tan temperá como a década de 1920 do século XX. Ocupaba o posto de gardameta nun equipo federado da Coruña que levaba o seu nome: o Irene C.F. Era alta, de boa complexión, con boa colocación baixo os paus. Atrapaba con seguridade os balóns altos e sempre se mostraba decidida nas saídas aos pés. Puña un boneco futbolista no fondo da portería para que lle dese sorte, igual que facía o mítico Zamora, e durante todo o partido non paraba de berrar e de moverse dando instrucións aos seus defensas, que a obedecían como boa capitá que era.
Primeiro xogou no Orillamar, sempre entre homes, nos campos da Estrada e Fortaleza, na esquerda da parte alta de Santa Margarida, na cidade da Coruña. Chegou a ser moi popular e todos a respectaban; os rivais e compañeiros tratábana de igual a igual. Logo formaría o seu propio equipo, o Irene F.C., co que ás veces saía de excursión pola provincia. Os campos enchíanse de xente para vela xogar e Irene e os seus compañeiros beneficiábanse, cobrando unha pequena cantidade pola exhibición que logo repartían entre eles. Adoitaba ir uniformada cunha viseira, xersei branco de colo volto, faldra-pantalón de cor negra e protectores nos xeonllos.
Cara a 1928, enfermou de tuberculose. Organizouse un partido para recadar fondos cos que poder axudala e, uns meses despois, o xornal La Voz de Galicia publicou na sección deportiva a seguinte carta aberta dun afeccionado, baixo o título «Hai que socorrer a Irene»:
Novamente hai que facer un chamamento aos bos sentimentos dos favorecedores da desgraciada Irene, a ex-gardameta do equipo do seu nome, a fin de que non a esquezan e lle leven algún socorro. Co importe do que se recadara recuperouse toda a roupa que tiña empeñada, arranxou a súa cama, con colchón e todo, do que antes carecía, pagáronse varios meses do alugamento que adebedaba e atendeuse, naturalmente, a súa alimentación e medicación. Pero aquilo evaporouse, e a enferma segue sen se erguer do leito, fáltalle todo o indispensable.
É unha pena á que deben levar alivio principalmente os afeccionados ao deporte, ao que ela debe probablemente a perda de saúde. Se varios deles contribuísen coa cuarta parte nada máis do que adoitan pagar por unha entrada ao campo, e o equipo campión quixese gañar este partido da caridade e o compañeirismo, sería o máis simpático de cantos leva xogado. Irene agradeceríao con toda a alma. Oxalá que uns e outros queiran escoitar este rogo!
Por desgraza, nada se puido facer e, finalmente, tanto Irene como, logo tamén, tres irmáns seus rematarían sucumbindo á enfermidade.
A popularidade de Irene pódese medir pola atención que naquel tempo lle dedicaron os autores dos clásicos apropósitos coruñeses. Nun deles unha rapaza cantaba, sobre unha melodía do momento, a seguinte copla:
Mamá,
futbolista quero ser,
para xogar como Irene,
que xoga moi ben.
Mamá,
cando eu sexa maior,
gañarei moito diñeiro
xogando ao futbol.
Primeiro xogou no Orillamar, sempre entre homes, nos campos da Estrada e Fortaleza, na esquerda da parte alta de Santa Margarida, na cidade da Coruña. Chegou a ser moi popular e todos a respectaban; os rivais e compañeiros tratábana de igual a igual. Logo formaría o seu propio equipo, o Irene F.C., co que ás veces saía de excursión pola provincia. Os campos enchíanse de xente para vela xogar e Irene e os seus compañeiros beneficiábanse, cobrando unha pequena cantidade pola exhibición que logo repartían entre eles. Adoitaba ir uniformada cunha viseira, xersei branco de colo volto, faldra-pantalón de cor negra e protectores nos xeonllos.
Cara a 1928, enfermou de tuberculose. Organizouse un partido para recadar fondos cos que poder axudala e, uns meses despois, o xornal La Voz de Galicia publicou na sección deportiva a seguinte carta aberta dun afeccionado, baixo o título «Hai que socorrer a Irene»:
Novamente hai que facer un chamamento aos bos sentimentos dos favorecedores da desgraciada Irene, a ex-gardameta do equipo do seu nome, a fin de que non a esquezan e lle leven algún socorro. Co importe do que se recadara recuperouse toda a roupa que tiña empeñada, arranxou a súa cama, con colchón e todo, do que antes carecía, pagáronse varios meses do alugamento que adebedaba e atendeuse, naturalmente, a súa alimentación e medicación. Pero aquilo evaporouse, e a enferma segue sen se erguer do leito, fáltalle todo o indispensable.
É unha pena á que deben levar alivio principalmente os afeccionados ao deporte, ao que ela debe probablemente a perda de saúde. Se varios deles contribuísen coa cuarta parte nada máis do que adoitan pagar por unha entrada ao campo, e o equipo campión quixese gañar este partido da caridade e o compañeirismo, sería o máis simpático de cantos leva xogado. Irene agradeceríao con toda a alma. Oxalá que uns e outros queiran escoitar este rogo!
Por desgraza, nada se puido facer e, finalmente, tanto Irene como, logo tamén, tres irmáns seus rematarían sucumbindo á enfermidade.
A popularidade de Irene pódese medir pola atención que naquel tempo lle dedicaron os autores dos clásicos apropósitos coruñeses. Nun deles unha rapaza cantaba, sobre unha melodía do momento, a seguinte copla:
Mamá,
futbolista quero ser,
para xogar como Irene,
que xoga moi ben.
Mamá,
cando eu sexa maior,
gañarei moito diñeiro
xogando ao futbol.
Como citar: Freire Cordeiro, Carlos : Irene González Basanta. Publicado o 1/1/2012 no Álbum de Galicia (Consello da Cultura Galega) https://consellodacultura.gal/album-de-galicia/detalle.php?persoa=22199. Recuperado o 20/04/2024
DOCUMENTACIÓN SOBRE
ALAFEIRÁN, José: «Irene González, la primera guardameta»
Fonte: La Voz de Galicia (05/03/2018)
Ligazóns de interese
Futbol feminino galego
[última consulta: 27/07/2021]
Futbol femenino na wikipedia
[última consulta: 27/07/2021]
La coruñesa Irene Gónzalez Basanta, la primera mujer en jugar al fútbol en España
[última consulta: 27/07/2021]
Irene González, la coruñesa que fue la primera futbolista profesional del mundo
[última consulta: 27/07/2021]
Irene González, la primera portera del fútbol español
[última consulta: 27/07/2021]
Referencias bibliográficas
- FREIRE CORDEIRO, Carlos: Todo sobre o fútbol galego, Edicións Xerais, Vigo, 2012
- LLANO LÓPEZ, Pedro de; e MUÍÑOS DÍAZ, Eladio: Real Club Deportivo de A Coruña. 82 años de Historia, A Coruña, 1988
